بررسی اثرات استفاده از پسماندهای مرکبات و تفاله خشک چغندرقند بر شاخص¬های سلامتی و رشد اسکلتی بره¬های بلوچی

چکیده مقاله

مقدمه: ضایعات و فرآورده‌های فرعی میوه‌ها از منابع بالقوه تغذیه دام در کشور بوده که امروزه مورد توجه دامداران و مراکز تحقیقاتی قرار گرفته است. با توجه به اینکه ظرفیت مراتع طبیعی ایران جوابگوی جمعیت دامی موجود نبوده و سالیانه بخش اعظمی از مراتع تخریب و جهت کشت محصولات استراتژیک چون گندم برای تأمین نیازهای غذایی مردم استفاده می‌شود، لزوم توجه به محصولات فرعی کارخانه‌های صنایع تبدیلی مرکبات جهت استفاده در خوراک دام کاملا محسوس است. با توجه به این‌که محصول مرکبات ازنظر تنوع و کیفیت و نیز روش استحصال محصولات غذایی از آن‌ها ممکن است متفاوت باشند؛ بنابراین ارزش غذایی آن‌ها نیز می‌تواند متغیر بوده و از طرفی نسبت و نوع جیره غذایی که در آن‌ها از تفاله مرکبات استفاده می‌شود نیز بر عملکرد دام‌ها تاثیر خواهد داشت. بنابراین تحقیق و بررسی در مورد چگونگی استفاده بهینه از فرآورده-های فرعی کارخانه‌های صنایع غذایی و ضایعات کشاورزی در برنامه غذایی دام، راهی است که می¬تواند سبب سهولت دسترسی دامدار به مواد غذایی ارزان‌تر جهت تغذیه دام گردد. هدف از اجرای این پژوهش بررسی اثرات استفاده از پسماندهای مرکبات و تفاله خشک چغندرقند در جیره بر عملکرد و سلامتی بره¬های بلوچی بود. مواد و روش ها: این پژوهش در قالب طرح کاملاً تصادفی بر روی 40 رأس بره نر بلوچی با 4 تیمار و 10 بره و میانگین وزن 5/1 ± 30 کیلوگرم به مدت 75 روز صورت پذیرفت. تیمارهای آزمایشی شامل: 1- گروه کنترل (جیره پایه+ صفر درصد تفاله مرکبات به ازای هر راس در روز 2- جیره پایه + 10 درصد تفاله مرکبات به ازای هر راس در روز 3- جیره پایه + 20 درصد تفاله خشک چغندرقند به ازای هر راس در روز 4- جیره پایه + 10 درصد تفاله مرکبات + 10 درصد تفاله خشک چغندرقند به ازای هر راس، در روز بود. شاخص¬های اسکلتی شامل دور سینه با قرار دادن متر نواری در اطراف قفسه سینه درست پشت پاهای جلو و تیغه شانه، طول بدن (فاصله شانه¬ها تا اسکیوم)، ارتفاع از جدوگاه، ارتفاع از هیپ یا ارتفاع از کپل و فاصله دو استخوان هیپ با استفاده از کولیس مخصوص بیومتری در هفته¬های اول و آخر انجام شد. وجود اسهال، نمره دهی مدفوع و سیالیت به‌صورت هفتگی مشاهده بررسی شد. نتایج و بحث: آنالیز آماری داده¬های حاصل از این آزمایش نشان داد که نمره قوام و سیالیت مدفوع بین جیره‌های مختلف آزمایش اختلاف معنی¬داری وجود نداشت. کمترین قوام مدفوع مربوط به تیمار شماره 3 بود که 20 درصد تفاله خشک چغندرقند مصرف کرده بودند و بیشترین هم مربوط به گروهی بود که تفاله مرکبات مصرف کرده بودند و هیچ‌گونه اختلاف معنی‌داری مشاهده نشد. نتایج رشد اسکلتی در تیمارهای آزمایشی نشان داد که مصرف تفاله مرکبات و تفاله چغندرقند هیچ‌گونه تاثیر معنی¬داری بر روی شاخص¬های اسکلتی نداشت و فقط باعث بهبود عملکرد شاخص¬های اسکلتی گردید. نتیجه گیری کلی: به‌طورکلی با توجه به نتایج به‌دست‌آمده از این تحقیق، استفاده از تفاله مرکبات به¬عنوان یک محصول فرعی کشاورزی باعث بهبود عملکرد شاخص¬های اسکلتی گردید، که به طور کلی پیشنهاد می¬گردد جهت کاهش هزینه¬های واحد دامپروری به میزان 10 درصد از تفاله مرکبات در جیره استفاده گردد.