علمای شیعه و اقتصاد ملی در عهد قاجار؛ مطالعه موردی کتاب لباس التقوی

Abstract

با عنایت به تغییرات و تحولات مختلف سیاسی، اجتماعی و اقتصادی عهد قاجار و تلاش¬های فراوان کشورهای اروپایی بمنظور تضعیف اقتصاد ایران که استعمار و استثمار مردم ایران را بدنبال داشت، شاهد فعالیت علمای شیعه بمنظور خنثی سازی تلاش¬های اروپاییان و کمک به حفظ استقلال اقتصادی ایران هستیم. یکی از اقدامات عالمان شیعه در این راستا، تاسیس شرکتی است به نام «شرکت اسلامیه». شرکت سهامی عام اسلامیه در 1316ق. در اصفهان و با حمایت مردم و بازرگانان و با رهبری و هدایت علما شکل گرفت. این شرکت ابتدائا به تولید پارچه و منسوجات داخلی پرداخت ولی به سرعت رشد کرد و نمایندگی¬هایی نیز در سراسر ایران و خارج از کشور ایجاد نمود و حتی در صدد فعالیت¬های فراگیر اقتصادی و خدماتی و عمرانی دیگری نیز بود که به سببب کارشکنی¬های دولت¬های بیگانه و حکومت قاجار در این زمینه توفیق چندانی نیافت. قاطبه علمای ایران و عراق از تاسیس شرکت حمایت کردند. شیخ سیدجمال¬الدین واعظ اصفهانی معروف به «جمال¬الدین واعظ» از علما و خطیبان برجسته آن عهد، در جهت حمایت از شرکت و ترغیب مردم به خرید سهام شرکت و کمک به استقلال اقتصادی کشور کتابی با عنوان «لباس التقوی» تالیف کرد. در پژوهش حاضر ضمن بررسی فرآیند تاسیس شرکت اسلامیه، با هدف روشن¬کردن نقش علمای شیعه در جهت احیا، حفظ و شکوفایی اقتصاد ملی در عهد قاجار کتاب لباس التقوی مورد بررسی قرار گرفته است.