کاوشی در مفهوم جاهلیت

چکیده مقاله

چکیده جاهلیت اصطلاحی است که برای اولین بار از سوی خداوند در قرآن کریم و در بیان چگونگی زندگی مردمان جزیره¬العرب قبل از بعثت استفاده شده است. مورخان عموما جاهلیت را روزگاری حدود 150 تا 200 سال پیش از بعثت دانسته¬اند. از دغدغه¬ها و دلمشغولی¬های اصلی مفسران قرآن و دانشمندان سایر علوم اسلامی کشف مراد خداوند و توضیح و تبیین معنای جاهلیت و مصداق¬یابی آن بوده است. امروزه با برداشت¬ها و تفاسیر متفاوت و متعددی از واژه¬ی جاهلیت مواجه هستیم. از آنجا که در خصوص مفهوم جاهلیت تاکنون پژوهش مستقلی صورت نگرفته¬است، نوشته¬ی حاضر با بهره¬گیری از روش تحقیق توصیفی ـ تحلیلی در صدد مقایسه¬ی آرا و نظرات و ارائه¬ی تبیین عمیق¬تری از مفهوم جاهلیت است. برخی اندیشمندان جاهلیت را دوران نادانی پیش از اسلام عرب دانسته¬اند و برخی دیگر آن را در مقابل حلم قرار داده¬اند. اما با تدبر در آیات قرآن کریم و احادیث نبی مکرم اسلام (ص) و تتبع در کتب حدیثی شیعه درمی¬یابیم که این مفهوم در حقیقت متضمن نوعی بی¬عقلی است و عقل با دربرداشتن دو معنای فطری و اکتسابی در تقابل با جاهلیت است.