پیش‌نگری اثرات تغییر اقلیم بر رواناب قسمت بالادست حوضه آبریز رودخانه کشف رود

Abstract

تغییر اقلیم مستقیماً بر منابع آبی تأثیر گذاشته و خطراتی همچون سیلاب و خشک‌سالی را تشدید می‌کند. این پژوهش با هدف پیش‌نگری اثرات تغییر اقلیم بر رواناب قسمت علیای حوضه آبریز رودخانه کشف رود، انجام شد. ریزمقیاس نمایی توسط مدل CMhyd و پیش‌نگری رواناب به‌وسیله مدل هیدرولوژیکی SWAT انجام گردید. سپس برونداد مدل‌های منتخب CMIP6 تحت سناریوهای SSP1_2.6 و SSP5_8.5 برای دوره‌های آینده نزدیک (54-2025) و میانی (84-2055) به کار گرفته شدند. پس از انجام مراحل اعتبارسنجی و واسنجی توسط مدل SWAT-CUP، شبیه‌سازی مدل هیدرولوژیک SWAT در شرایط تغییر اقلیم انجام گرفت. ضرایب R2 NSE, RMSE, به ترتیب در دوره واسنجی برای ایستگاه‌های منتخب دولت‌آباد 73/0، 154/12، 672/0 و کرتیان 81/0، 25/13، 72/0 و در دوره اعتبارسنجی برای ایستگاه دولت‌آباد 77/0، 205/14، 684/0 و کرتیان 76/0، 43/16، 66/0 به دست آمدند. بررسی وضعیت متغیرهای اقلیمی بارش و دما در شرایط تغییر اقلیم، افزایش دمای بیشینه و کمینه فصلی و سالانه برای تمامی سناریوها و افزایش بارش را در همه سناریوها به‌جز SSP1_2.6 در دوره آینده نزدیک نشان می‌دهد. مقدار رواناب در دوره آینده نزدیک تحت سناریوی SSP1_2.6 به میزان 03/10% کاهش می‌یابد. مقادیر رواناب در سایر دوره‌ها و سناریوها به‌صورت افزایشی بین 37/3% در سناریوی SSP1_2.6 دوره آینده دور تا 56/15% در سناریوی SSP5_8.5 دوره آینده دور پیش‌نگری شد. این تغییرات عمدتاً ناشی از افزایش شدت و فراوانی بارش‌های شدید و افزایش دما است. نتایج این پژوهش می‌تواند به‌عنوان ابزاری مدیریتی برای سیاست‌گذاری منابع آب در جهت سازگاری با تغییرات اقلیمی استفاده شود.