تجارت سنگ‌های قیمتی و نیمه قیمتی بین ایران و هند (با تکیه بر سنگ عقیق خراسان)

Abstract

روابط تجاری ایران و هند از طریق دریا و خشکی همیشه پابرجا بوده است. از گذشته سلاطین به منظور زیبا ساختن پایتخت‌های خود دست به اعمال بزرگی همچون اکتشاف و استخراج سنگ‌های قیمتی و نیمه قیمتی در سرزمین خود می‌زدند؛ البته تجارت سنگ‌های قیمتی و نیمه قیمتی یکی از مهم‌ترین روابط تجاری بین ایران با کشور هند از گذشته تا کنون بوده است. رویکرد تحقیق حاضر کیفی، روش تحقیق توصیفی- تحلیلی است و داده‌های بر پایۀ منابع کتابخانه‌ای و تحقیق میدانی (مصاحبه و مشاهده) گردآوری شده است. مهم‌ترین پرسش‌ این پژوهش عبارت است از: روابط تجاری ایران و هند در زمینۀ جابجایی سنگ‌های قیمتی به خصوص سنگ عقیق خراسان چگونه است؟. نتایج تحقیق حاکی از آن است که مسیر‌های دریایی از گذشته دور از طریق اقیانوس هند، دریای عمان و خلیج فارس از طریق بنادر سیراف، هرمز، گمبرون (بندرعباس)، بوشهر بوده و هم اکنون بندر چابهار می‌باشد. مسیر‌خشکی از طریق مرو (خراسان) قندهار تا هند ادامه داشته است. در گذشته تجارت سنگ‌های قیمتی و نیمه قیمتی به خصوص سنگ عقیق از هند به ایران منتقل می‌شده؛ این تجارت مسلماً دو سویه بوده است، بطوری که در برهه‌ای از زمان، فیروزه از خراسان به هند صادر می‌شده است.