رابطه کانی سازی و استرین در پهنه گسلی چشمه زنگی – خاور ایران

چکیده مقاله

در بخش جنوب خاوری بیرجند و در راستای پهنه گسلی چشمه زنگی رگه های کلسیت و کوارتزی با گسترش طولی یک سانتیمتر تا نیم متر و پهنای یک میلیمتر تا بیش از یک سانتیمتر دیده میشوند. تاثیر مولفه فشاری در راستای N25E باعث می-شود که رژیم ترافشارشی بر منطقه خاور ایران حاکم گردد. این رژیم زمین ساختی باعث برش و فشردگی میگردد. گسلهای شمالی – جنوبی مانند چشمه زنگی متحمل برش زیادی میگردند که بدلیل نقش دو فاکتور: شکستگیهای کششی و همچنین چرخش بلوکها فضای مناسبی برای جایگیری مواد ثانویه فراهم میگردد. تاثیر مولفه فشردگی نقش موثری بر فرایند انحلال در واحدهای شیل و ماسه سنگی و همچنین واحدهای کربناته در منطقه دارد و منشا مهمی برای رگه های کوارتز و کلسیتی می-باشند همچنین فرایندهای دگرگونی در این پدیده نقش آفرین هستند. هرچه مقدار تاثیر مولفه فشاری بیشتر باشد میزان استرین واحدهای سنگی افزایش مییابد و مواد انحلال یافته بوفور ایجاد میشوند. علاوه بر آن فضای مناسب برای جایگیری مواد ثانویه در راستای پهنه گسلی بیشتر فراهم میگردد. نحوه رشد فیبرها در فضای خالی و در جهت شمال باختر- جنوب خاور (همراستای محور کشیدگی زمین ساختی در منطقه) نشانگر تاثیر فعالیت پهنههای گسلی بر جایگیری و شکلگیری رگههای کوارتز و کلسیت میباشد. با اندازهگیری در چینهای موجود در واحدهای رسوبی ترشیر در راستای پهنه گسلی چشمه زنگی میزان استرین حدود 5/1 بدست آمد. در محل تلاقی پهنههای گسلی شمالی – جنوبی با سایر روندهای ساختاری بدلیل تمرکز استرین و افزایش فرایند انحلال، توسعه رگه های کوارتز و کلسیتی افزایش مییابد.