| نویسندگان | سیدناصر رئیس السادات,شهریار کشتگر,محمودرضا هیهات,ساسان باقری,ابراهیم غلامی |
|---|---|
| همایش | نهمین همایش ملی زمین ساخت و زمین شناسی ساختاری ایران |
| تاریخ برگزاری همایش | ۲۰۲۴-۰۲-۱۳ |
| محل برگزاری همایش | زاهدان |
| شماره صفحات | ۰-۰ |
| نوع ارائه | سخنرانی |
| سطح همایش | داخلی |
چکیده مقاله
تفسیرهای زمین ساختی مختلفی تاکنون برای توضیح تکامل زمین شناسی شرق ایران توسط محققین مختلف ارایه گردیده است، اما همچنان نقاط ابهام متعدد و اختلاف نظرهای زیادی در مورد ماهیت ژئودینامیکی کوهزاد پالئوژن شرق ایران وجود دارد. هدف این پژوهش روشن سازی و بحث بر روی موقعیت تکتونیکی مناطق پیش بوم و پس بوم شرق ایران از دیدگاه تکتونیک حوضه های رسوبی است. در مدل زمین ساختی فرورانش پوسته اقیانوسی به زیر بلوک افغان، ناحیه پس بوم به سمت شرق و بر روی بلوک افغان و ناحیه پیش بوم در سمت اقیانوس باز سیستان در غرب واقع شده است و پس از برخورد دو خردقاره، حوضه پیش بوم بایستی جایی بر روی حاشیه غیرفعال بلوک لوت قرار گیرد.در این حوضه رسوبات ضخیمی با سن پالئوسن تا الیگوسن را بر روی رسوبات کرتاسه و قدیمی تر ته نشین شده است. گسل های رانده در اینجا حرکتی به سمت غرب خواهند داشت. چنانچه مدل فرورانش اقیانوس سیستان به زیر بلوک لوت را بپذیریم، ناحیه پس بوم به سمت غرب در سوی بلوک لوت و ناحیه پیش بوم به سمت اقیانوس سیستان در شرق واقع می گردد. پس از برخورد دو خردقاره، حوضه پیش بوم با رسوبات پالئوژن بایستی بر روی حوضه سفیدابه گسترش پیدا کند. گسل های رانده در اینجا حرکتی رو به شرق خواهند داشت. در صورتیکه مدل فرورانش دوسویه پوسته اقیانوسی به زیر هر دو بلوک قاره ای لوت و افغان را درنظر بگیریم، موقعیت تکتونیکی مناطق پیش بوم و پس بوم نسبت به مدل های فرورانش یک سویه تغییری نخواهد داشت و مشابه خواهد بود. پس از برخورد دو خردقاره، حوضه پیش خشکی بایستی در بخش محوری رشته کوههای شرق ایران توسعه پیدا کند. در مدل خمش اوروکلاینی، منطقه پس بوم نه تنها در دو سوی شرق و غرب، بلکه بطور پیوسته در شمال نیز ادامه خواهد یافت. در این مدل چون عملا برخوردی وجود ندارد، بنابراین حوضه پیش بوم نیز توسعه نمی یابد و بقایای افیولیتهای اقیانوس سیستان و رسوبات توربیدایتی عمیق آن در بخش محوری رشته کوهها یعنی همان جایی که کمپلکس های نه و خاش قرار دارند، ظاهر می شوند. یافته های ساختاری جدید این پژوهش در مرز شمالی پهنه سیستان و بلوک لوت، حاکی از همگرا بودن جهات انتقال زمین ساختی به سمت داخل پهنه سیستان است (در منطقه آهنگران به سمت جنوب غرب، در شمال بیرجند به سمت جنوب-جنوب شرق، در منطقه سه چنگی به سمت جنوب شرق). بر اساس این یافته های این پژوهش نه تنها جهت جابجایی عمومی برگه های رانده از هیچ یک از مدلهای کوهزاد خطی پیروی نمی کنند بلکه حوضه های پیش بوم فعال قابل انتظار در مکانهای اشاره شده شرق ایران نیز تشکیل نشده است.
کلیدواژه‌ها: هینترلند، فورلند، راندگی، ، بلوک لوت، سیستان ، کوهزاد شرق ایران.