بررسی بالاآمدگی تکتونیکی در کوههای شکراب واقع در شمال بیرجند(خراسان جنوبی) با استفاده از شواهد ریخت‌زمینساختی

چکیده مقاله

ویژگیهای ژئومورفیکی ساختارهایی که در نتیجهی بالاآمدگی تکتونیکی ایجاد میشوند اطلاعات باارزشی در رابطه با نیروهای تکتونیکی به وجود آورندهی آنها را فراهم میکنند. منطقه- ی مورد مطالعه یکی از سرشاخههای انتهایی گسل نهبندان میباشد که درشرق ایران و شمال بیرجند قرار دارد. هدف از این پژوهش تفکیک مناطق با بالاآمدگی متفاوت در طول کوههای شکراب میباشد، برای رسیدن به هدف پژوهش از دادههای صحرایی، دادههای توپوگرافی و شاخصهای ژئومورفیک استفاده گردید. با استفاده از عملیات صحرایی گسلها که یکی از مهم- ترین ساختارها در منطقهی مورد مطالعه هستند شناسایی گردید. بررسی شواهد ریخت زمین ساختی نشان میدهند که مرتفعترین تراسهای آبرفتی و عمیقترین درهها مربوط به قسمت غربی و شمال شرقی منطقهی مورد مطالعه میباشد. شاخصهای ژئومورفیک که در این پژوهش استفاده گردید شامل: نسبت عرض کف دره به ارتفاع دره (Vf) ، انتگرال هیپسومتریک (Hi) ، منحنی هیپسومتریک (Hc) ، شکل حوضه (Bs) و زمین ساخت فعال نسبی (Iat) میباشد. محاسبهی شاخص Vf در کوههای شکراب نشان میدهد کمترین مقدار شاخص Vf و بیشترین مقدار نرخ بالاآمدگی تکتونیکی مربوط به قسمت غربی و شمالشرقی کوههای شکراب میباشد. بیشترین مقدار شاخصهای Hi و Hc مربوط بخشهای غربی و شمالشرقی منطقهی مورد مطالعه میباشد. محاسبهی شاخص Bs نشان میدهد بیشترین مقدار شاخص Bs مربوط به بخش غربی کوههای شکراب است، افزایش شاخص Bs و وجود حوضههای کشیده در قسمت- های غربی و شمالشرقی کوههای شکراب نشان میدهد که بیشترین بالاآمدگی مربوط به قسمت غربی منطقهی مورد مطالعه است. نتایج این پژوهش نشان میدهد در مناطقی از کوههای شکراب که شاهد بیشترین تراکم گسلهای تراستی هستیم، تحت تاثیر عملکرد مولفهی فشارشی گسلهای تراستی بالاآمدگی تکتونیکی نیز افزایش یافته است. وجود گسلهای تراستی در قسمتهای غربی و شمالشرقی منطقهی مورد مطالعه باعث فشارش، بالاآمدگی تکتونیکی و ایجاد درههای V شکل گردیده است.