بررسی اثر تغییر اقلیم بر عملکرد دانه و زیست‌توده گیاه گندم در دو سطح تنش شوری و آبی

Abstract

استفاده از مدلهای گیاهی در تعیین عملکرد گیاهان و زمانبندی متناسب آبیاری از مدیریتهای کارآمد در زمینه توسعه پایدار منابع آب در کشاورزی است. هدف از این پژوهش، بررسی اثر تغییر اقلیم بر عملکرد دانه و زیستتوده گیاه گندم در دو سطح تنش شوری )6/1 و 0/6 m/dS )و پنح سطح تیمار آبی )دیم، 50 ،75 ،100 و 125درصد نیازآبی( با استفاده از مدل گیاهی AquaCrop در دورههای پایه )2004-1975 )و آتی )2025-2054 )در منطقه بیرجند واقع در استان خراسان جنوبی است. برای پیشبینی عوامل بارش و دمای حداکثر و حداقل در دوره آتی در محدوده مورد مطالعه از پنج مدل تحت IPSL-CM5A-LR, MIROC-ESM, CSIRO-MK3.6, HADGEM2-ES, GFDL- ESM2Mتغییراقلیم سناریوهای انتشار 5.RCP4 و 5.RCP8 استفاده شد که از این میان مدل 6.MK3-CSIRO با استفاده از روش وزندهی و معیارهای عملکردی، به عنوان مدل برتر انتخاب شد. نتایج نشان داد که مقدار بارش پیشبینی شده برای دوره آتی نسبت به دوره پایه، در هر دو سناریوی انتشار کاهش داشت ولی میانگین ساالنه دمای حداکثر و حداقل در دوره آتی نسبت به دوره پایه در هر دو سناریو انتشار، افزایش یافت. بر اساس نتایج، تیمار دیم در دوره پایه وآینده، عملکرد دانه گندم نداشته است، این در حالی است که بیشترین میزان عملکرد دانه مربوط به تیمارهای 100 %و 125 %نیازآبی گیاه بهترتیب برای مقادیر سناریو5.RCP4 برابر با 834/3 و 032/4 تن در هکتار و برای سناریو 5.RCP8 برابر با 822/3 و 17/4 تن در هکتار است. در نهایت مقادیر کاهش عملکرد دانه با شاخص خشکسالی SMDI مقایسه شد و نتایج نشان داد که در سطوح تنش شوری و آبی زیاد، بیشترین تاثیر خشکسالی مشاهده می شود