اثر تیمارهای کم آبیاری و شوری آب بر واکنشهای رشدی و عملکردی گندم رقم سیروان

چکیده مقاله

امروزه کاهش کمیت و کیفیت آب آبیاری بهعنوان مهمترین چالشهای پیش روی سیستمهـا ی کشـاورز ی بـه ویـ ژه در نـواح ی خشـک و نیمهخشک دنیا هستند. از اینرو بهمنظور ارزیابی واکنشهای رشدی و عملکردی گندم رقم سیروان به سطوح مختلف رطوبتی و شوری آب آزمایشی بهصورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه بیرجنـد طی سالهای زراعی 1396-1395 و 1397-1396 انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل سطوح آبیاری در پـنج سـطح ( 125 ،100 ،75 و 50 درصد نیاز آبی گندم و تیمار دیم با دو نوبت آبیاری) و شوری آب در دو سطح (6/1 دسیزیمنس بر متر و 6 دسیزیمنس بر متـر) بودنـد. نتایج آزمایش نشان داد که ویژگیهای رشدی، اجزای عملکرد، عملکرد بیولوژیک و عملکرد دانه توسط تیمارهای سطوح مختلف آبیاری و شوری آب تحت تأثیر قرار گرفتند. بهطوری که این تیمارها باعث کاهش معنیدار صفات مورد بررسی شدند. کمترین مقدار سطح برگ در تیمار دیم × شوری 6 دسیزیمنس بر متر مشاهده شد که مقدار این صفت را نسبت به تیمار 125 درصـد ن یـ از آبـ ی گنـدم × شـور ی 6/1 دسیزیمنس بر متر حدود 61 درصد کاهش داد. در ویژگی عملکرد بیولوژیک و دانه گندم بیشترین و کمترین مقدار بهترتیب متعلق به تیمار 125 درصد نیاز آبی گندم × شوری 6/1 دسیزیمنس بر متر و تیمار دیم × شوری6 دسیزیمنس بـر متـر مشـاهده شـد. از نظـر عملکـرد بیولوژیک و دانه اختلاف معنیداری میان تیمارهای 125 درصد نیاز آبی گندم × شوری 6/1 دسیزیمنس بر متر و 100 درصد نیاز آبی گندم × شوری 6/1 دسیزیمنس بر متر مشاهده نشد. افت عملکرد بیولوژیک و دانه گندم در تیمار دیم × شوری 6 دسیزیمنس بر متر نسـبت بـه تیمار 125 درصد نیاز آبی گندم × شوری 6/1 دسیزیمنس بر متر بهترتیب حدود 72 و 88 درصد بود. نتایج ایـ ن آزمـا یش نشـان داد کـه اگرچه در بیشتر صفات تیمار 125 درصد نیاز آبی گندم تیمار برتر بود ولی اختلاف معنیداری با تیمار مصرف 100 درصد نیاز آبـ ی گنـدم نداشت. درنهایت، در نواحی دارای کمبود آب و آب شور (شوری6 دسیزیمنس بر متر) و با توجه به دادههای عملکرد بیولوژیک و دانه در آزمایش حاضر استفاده از تیمار آبیاری با 75 درصد نیاز آبی با آب شور و آبیاری با 100 درصد نیاز آبی با آب غیرشور بـرا ی رسـ یدن بـه عملکرد بهینه گندم و همچنین ذخیره آب در شرایط شور توصیه میشود.