ترکیه و هیدروهژمون‌گرایی در خاورمیانه؛ راهبردی برای نظم‌سازی منطقه‌ای در ژئوپلیتیک بین‌النهرین

Abstract

اهمیت پژوهش: موقعیت ژئوپلیتیکی ترکیه در منطقة خاورمیانه به‎‌عنوان کشور بالادستی و برخوردار از منابع آبی دجله و فرات باعث شده است تا ترکیه به‎‌منزلة یک دولت - کنش‎‌گر فعّال از این منابع آبی به‎‌مثابة ابزاری سیاسی - امنیتی درراستای گذار به یک قدرت مرکزی در منطقه استفاده کند. سیاست آبی ترکیه که به‎‌نوعی نشانة تقابلی با ساختار و نظم فعلی خاورمیانه است و درصدد است تا با شناسایی بحران آیندة منطقه یعنی آب، بر قدرت منطقه‌ای خود بیفزاید و به‎‌طور کلّی به‎‌دنبال نظم‌سازی منطقه‌ای و مدیریت آن است تا خود را به هاب منطقه‌ای و بازیگر شمارة یک در خاورمیانه تبدیل کند. نوشتار پیش رو درصدد است با روشی توصیفی - تحلیلی و بهره‌گیری از مدل بلوغ تقابل، ‌به این پرسش پاسخ دهد که ترکیه با چه ابزار و مؤلّفه‎‌ای درصدد نظم‌سازی مخاطره‎‌آمیز در خاورمیانه است؟ فرضیة اصلی این است که ترکیه با عطف و تأکید بر مسئلة هیدروپلیتیک و در قالب راهبرد هیدروهژمون‌گرایی به‎‌دنبال نظم‎‌سازی در خاورمیانه و تبدیل‎‌شدن به قدرت مرکزی در این بستر ژئوپلیتیکی است. یافته‌های پژوهش بیانگر آن است که کنش آبی ترکیه ابزاری برای نظم‌سازی منطقه‌ای، کسب جایگاه برتر، گذار از یک قدرت منطقه‌ای به قدرت مرکزی است.