حق بر فهم قانون

Abstract

اصل حاکمیت قانون و بدنبال آن تعیین حق¬ها، آزادی¬ها و تکالیف مردم، می¬طلبد تا جهت آگاهی از این حق¬ها و تکالیف، قوانین از طریق انتشار در دسترس عموم قرار گیرد، اما صرف انتشار قانون مردم را ازحق¬ها و تکالیف مقرر در قانون آگاه نخواهد کرد، بلکه لازم است تا محتوای قانون نیز برای مردم قابل فهم باشد. پژوهش حاضر حول محور این پرسش اصلی شکل گرفته است،علیرغم آنکه زبان قانون باید تخصصی باشد،به چه نحوی باید تدوین یابد تا ضمن انتقالِدقیق منظور قانونگذار، برای مردم نیز قابل فهم باشد؟ رویکرد پژوهش توصیفی-تحلیلی بوده، برای جمع¬آوری داده¬های تحقیق از روش کتابخانه¬ای استفاده شده است. پس از بررسی روشن شد که بر سر راه فهم قانون،دو گونه عوامل ابهام-زا-عوامل ابهام¬زای زبانی و غیرزبانی-وجود دارد. عوامل زبانی، همان عوامل نگارشی هستند که در همه متون، بویژه متون حقوقی نیز لازم¬الرعایه می¬باشد؛ عوامل غیرزبانی نیز شامل مواردی مانند تعدد مراجع قانونگذاری، قانونگذاری پراکنده و غیره می¬شود. در نهایت باید گفت با توجه به فلسفۀحقوق که همانا ایجاد حق و تکلیف برای افراد جامعه است، می¬طلبد که قوانین به زبانی بیان شود که عموم جامعه قادر به فهم آن باشند، گرچه نباید استفاده از زبان معیار و ساده‌نویسی تا جایی پیش برود که دقت در بیان قوانین را تحت تأثیر قرار دهد و ابزار سوءاستفاده‌های قانونی را فراهم کند