مقیاس های قلدری در بافت های آموزشی: مرور نظام مند دو دهه پژوهش در ایران

Abstract

قلدری مسأله­ ای جدی و نگران­ کننده در سراسر دنیا است که در سال­های اخیر روند افزایشی داشته است. با این حال، نتایج ناهمسانی در تعریف، اندازه­ گیری و شیوع قلدری وجود دارد. هدف پژوهش حاضر مرور مقیاس­های قلدری سنتی و سایبری در بافت­ های آموزشی بود. از این جهت در یک مطالعۀ مروری نظام ­مند بر اساس دستورالعمل پریزما، پژوهش­ های کمی منتشر شده در حوزۀ قلدری در پایگاه ­های اطلاعاتی آنلاین (Magiran, Noormags, SID) در طی سال ­های 1382 تا 1402 با استفاده از ترکیب کلیدواژه­ های "قلدری" یا "زورگویی" یا "آزارگری" و "مقیاس" یا "پرسشنامه" یا "ابزار" مورد جستجو قرار گرفتند. از مجموع 300 مقالۀ منتشر شده، 25 مطالعه بر اساس معیارهای ورود در مقوله­ های ویژگی­ های کلی، مفهوم­ سازی قلدری، ویژگی­ های گروه نمونه، حجم نمونه، محدودۀ زمانی، خرده ­مقیاس­ ها، پایایی و روایی استخراج شد. نتایج حاکی از تنوع زیاد در مفهوم ­پردازی سازۀ قلدری در پیشینه بود. بعلاوه، تنها 11 مطالعه از دستورالعمل­های توصیه شدۀ ساخت و اعتباریابی ابزارها پیروی کرده بودند. اگرچه اکثر ابزارهای قلدری پایایی متوسط به بالایی را گزارش کردند، تعداد قابل توجهی شاخص­های روایی را مورد سنجش قرار ندادند. به طور کلی، این یافته­ ها اهمیت تعریف دقیق و استاندارد قلدری که می ­تواند مهم­ترین عامل در اندازه­ گیری رفتارهای قلدری باشد را مورد تأکید قرار می ­دهد.