تقسیم آب و آب نگاری در سده های میانه تاریخ ایران: با تأکید بر رساله طریق قسمت آب قُلب ابونصر هروی

چکیده مقاله

نحوه استخراج آبهای زیرزمینی و توزیع آن همواره یکی از موضوعات مهم در جامعه ایران سدههای میانه به شمار میآمده و حکومتها به روشهای مختلف از طریق نگارش راهنماهایی مکتوب راجع به حقوق آب و یا ایجاد تأسیساتی چون پل، سد، کاریز، نهر و غیره بر این مهم نظارت میکردهاند. دوره حاکمیت تیموریان بر ایران، پس از حاکمیت مغولها که با تخریب و تضعیف زیر ساختهای نظام آبیاری در بخشهایی از ایران همراه بود، از حیث توجه به مقوله مدیریت منابع آبی و توجه به کشاورزی دورهای شاخص به شمار میآید. در این دوره کتاب رساله طریق قسمت آب قُلب توسط ابونصری هروی درباره شیوه آب بخشی در هرات و مناطق وابسه به آن نگاشته شده است. نوشتار حاضر به بررسی اهمیت این اثر در شناسایی شیوههای تقسیم آب، اصطلاحات مربوط به آب بخشی در جنوب خراسان در عصر تیموری و نیز تدابیر دولت تیموری در تدوین قوانین و حقوق مدون در باب تقسیم آب اختصاص دارد. روش پژوهش نیز روش تحقیق تاریخی مبتنی بر روش تحلیلی توصیفی است.