جغرافیای تاریخی عراق عجم با تأکید بر دوره ی مغولان و ایلخانان

چکیده مقاله

عراق عجم از لحاظ تاریخی، به منطقه¬ای در فلات مرکزی ایران اطلاق می¬شود که شرق ایران را به غرب و شمال آن را به جنوب متصل می¬کرد و شهرهایی نظیر اصفهان، ری، همدان و قزوین در این منطقه واقع شده است. عراق عجم منطقه¬ای است که در طول تاریخ، همواره مورد توجه حکومت¬ها قرار داشته است. از آنجایی که موضوع اصلی ما جغرافیای تاریخی عراق عجم در دوره حمله مغولان(616-656ق.) و حکومت ایلخانان(656-736ق.) است، در پژوهش حاضر وضعیت عراق عجم قبل از حمله مغول و بعد از آن با تکیه بر تبیین وضعیت ایالت عراق عجم قبل از حمله¬ی مغولان و تغییرات بوجود آمده در این ایالت در طی حمله¬ی مغولان و دوران حکومت ایلخانی، مورد مقایسه و بررسی قرار گرفته است. این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی و با استفاده از منابع جغرافیایی و تاریخی انجام یافته است. تحقیقات حاصله، روشن می¬کند که طی حمله¬ی مغولان(616-656ق.)، بسیاری از شهرهای عراق عجم تخریب و ویران شد و حتی برخی از شهرهای آن از سکنه خالی گردید اما با تشکیل دولت ایلخانان(656-736ق.) و اقدامات عمرانی ایلخانان رفته¬رفته شهرهای این ایالت آباد شد و شکوه و اعتبار گذشته خود را بازیافت.