تجارت آب راهکاری برای کنترل بحران آبهای زیرزمینی در مناطق خشک )مطالعه موردی : دشت بیرجند(

Abstract

کشور ایران در کمربند خشک کره زمین واقع شده است که با توجه به شرایط کنونی به علت افزایش مصرف آب، مدیریت نادرست و خشکسالیهای متوالی شاهد کمبود آب است. رویدادهای سالهای اخیر در مورد آب، حاکی از بحرانیتر شدن شرایط موجود مانند افت شدید آبهای زیرزمینی، خشک شدن رودخانه ها و تاالبها، تشدید گردو غبار ناشی از ریزگردها و به خطرافتادن حیات جانوری، گیاهی و انسانی است. با شرایط موجود و بحران آب تاکنون راهکارهای مختلفی برای کنترل بر بحران و فائق آمدن بر این مساله توسط متخصصان این حوزه ارائه شده است. با توجه به این که در استان خراسان جنوبی و دشت بیرجند نیز وضعیت منابع آبی در شرایط بحرانی قرار دارد، در این تحقیق به بررسی راهکار تجارت آبهای زیرزمینی )بازار آب( در آبخوان دشت بیرجند به عنوان راهکاری جهت کنترل این بحران و جلوگیری از تشدید آن پرداخته میشود و شرایط ایجاد و چالشهای مورد توجه آن مورد بررسی قرار خواهد گرفت. نتایج بررسیهایی که در مورد کیفیت آب چاههای کشاورزی این دشت صورت گرفت، نشان داد که 8/۲2 درصد از چاههای آبخوان دشت بیرجند پتانسیل استفاده از این طرح را برای مصرف شرب و ۲9 درصد دیگر نیز پتانسیل استفاده جهت مصرف صنعت را دارا هستند. از آنجا که قیمت واقعی تمام شده هر مترمکعب آب شرب برای شرکتهای آب و فاضالب حدود ۲222 تومان است، بنابراین این شرکتها با قیمتی پایینتر و حدود ۲222 تومان به ازای هر متر مکعب آب، می توانند آب چاههای کشاورزی که قابلیت شرکت در این طرح را دارند را از کشاورز خریداری نمایند و به این ترتیب گام مهمی در راستای کنترل بحران کمآبی در آبخوان برداشته میشود و از سوی دیگر از بسیاری از کشتهای غیرضروری که منجر به هدررفتن آب باکیفیت در بخش کشاورزی میشود جلوگیری و برای کشاورز نیز درآمدزایی بهوجود خواهد آمد.