ارائه و تدوین اصلاحات فنی-مدیریتی بهره‌برداری از قنات شهرستان سرایان

چکیده مقاله

قنات یکی از مهمترین ابداعات ایرانیان، نمونه کاملی از سازگاری انسان با محیط پیرامونش و نشانه‌ای از پایداری شهرهای کویری محسوب می‌شود. اختراعی که باعث شده ‌است تا در حاشیه کویر زندگی و تمدن انسانی جریان داشته ‌باشد. این سامانه‌های پایدار طبیعی و سازگار با محیط‌زیست امروزه مورد توجه کشورهای پیشرفته دنیا قرار گرفته و از موضوعات جذاب علمی و آموزشی در دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی می‌باشد. بر طبق اسناد و مدارک روش سنتی حفر قنات توسط مقنیان، بهترین و پاک‌ترین راهی است تا آب را از دل زمین به روی سطح راه یابد و در دسترس مداوم باشد. در پس هر واژه از واژگان محلی دنیایی از اطلاعات، باورها، سنت‌ها، دانش‌ها، فرهنگ‌ها و اسطوره‌ها و تاریخ یک قوم یا ملّت نهفته است و با مرگ این واژه یک حجم عظیمی از میراث ماندگار و ارزشمند فرهنگ و دانش‌بومی از بین می‌رود. مهم‌ترین هدف از این پژوهش جمع‌آوری اصطلاحات فنی–مدیریتی قنات‌های منطقه سرایان با محوریت دانش بومی و گویش محلی می‌باشد. این اصطلاحات به‌صورت جداگانه در دو بخش فنی و مدیریتی از طریق مصاحبه با خبرگان دانش و فن قنات و قنات‌داری و مقنیان جمع‌آوری گردیده‌است. از واژگان با گویش محلی سرایان می‌توان به حَلقُفنَه، چَعخویی، دَعشی، سنگعَجی، کِنک، کَلاک، کَلُخ اِشکه و ...اشاره نمود.