بررسی ارتباط هندسۀ شکستگی‌ها با کانی‌سازی رگه‌ای با استفاده از تحلیل تنش دیرین در پهنۀ بُرشی گاریجگان، شرق ایران

چکیده مقاله

محدوده گاریجگان در 25 کیلومتری جنوب خوسف در استان خراسان جنوبی، در بین دو گسل امتدادلغز قرار گرفته است و در واقع یک پهنۀ بُرشی ناموازی کلاسیک کوچک به شمار می‌رود. مرز شرقی این پهنه را گسل امتدادلغز راست‌بُر با مؤلفه شیبی معکوس با شیب میانگین 65 درجه به سوی شمال شرق و مرز غربی آن را گسل امتدادلغز راست‌بُر با مؤلفه شیبی معکوس با شیب میانگین 71 درجه به سوی جنوب غرب تشکیل می‌دهد. تحلیل تنش دیرین در گسترۀ مورد مطالعه نشان می‌دهد که اولین عملکرد رژیم تنش در زمان ائوسن، به‌صورت امتدادلغز با محور بیشینۀ σ1=058.04 رخ داده است و دومین مرحلۀ تنش در زمان کواترنری، به‌صورت امتدادلغز و ترافشارشی با محور بیشینۀ σ1=003.05 انجام شده است. لذا محور تنش بیشینه (σ1) از ائوسن تا کواترنری در حدود 55 درجه خلاف جهت عقربه‌های ساعت چرخیده است. با بررسی تصویرهای ماهواره‌ای و تهیۀ نقشۀ توزیع شکستگی‌ها و رسم نمودار گلِ سرخی و هیستوگرام شکستگی‌ها، می‌توان آنها را در سه دسته با راستای NW-SE، NE-SW و E-W قرار داد. گسل‌های دستۀ اول فراوانی بیشتری دارند و آثار کانی‌سازی رگه‌ای در آنها مشاهده می‌گردد اما دو گروه دیگر فاقد کانی‌سازی هستند. گسل‌های اصلی پهنۀ بُرشی (Y) و گسل‌های مزدوجی که زاویۀ کمتری با پهنۀ بُرشی دارند (R, P)، مجراهای مناسبی برای بالا آمدن سیالات هیدروترمالیِ کانه‌دار غنی از سیلیس فراهم کرده‌اند.