پژوهشی در منابع آبی دشت توس با تأکید بر اساطیر و متون تاریخی

Abstract

شناخت و آگاهی از وضعیت جغرافیایی و اقلیمی هر منطقه باعث درک بهتر از سیر تحول تمدنی آن سرزمین از جمله روند شکلگیری شهرها و محوطهها تاریخی و یا سقوط و نابودی آنها میشود. به تعبیری شناخت تغییرات جغرافیایی مناطق تأثیر مستقیم بر شناخت تغییر و تحوالت تاریخی آن مناطق دارد یکی از مناطق مهم خراسان چه در دوران پیش از اسالم و چه در دوره اسالمی دشت تاریخی توس است این دشت از قسمت شمالی به رشته کوههای هزار مسجد ، از غرب به خبوشان )قوچان کنونی( و از شرق و جنوب شرقی به شهرهای سرخس و جام محدود می شده است و دره های پر آب کوههای هزار مسجد و بینالود و جریان رودخانه اسطورهای کشف رود و چشمههای پر آب مانند چشمه گیالس و چشمه سبز و منابع غنی آبهای زیر زمینی امکان اسکان و معیشت جمعیتهای زیادی را در این دشت از گذشتههای دور تا کنون فراهم آورده بود . و منابع آبی این دشت مهمترین نقش را در استقرار تمدن و شکلگیری شهرها و سکونتگاهها در دوران مختلف تاریخی داشته است. این مقاله به معرفی ، شناخت و جایگاه منابع آبی این دشت در توسعه و رونق شهر در دوران مختلف تاریخی به ویژه دوره اسالمی با تأکید بر متون تاریخی داشته است . مبحث اصلی در این مقاله شناخت و بررسی منابع آبی دشت توس ، با بررسی منابع مکتوب و غیر مکتوب)کتابخانه ای-اسنادی و میدانی( می باشد. نوع پژوهش در این مقاله از نوع توصیفی- تحلیلی و محتوای تاریخی میباشد. از کلیت مطالب می توان به این جمعبندی رسید که منابع آبی دشت توس در دورههای مختلف نقش عمدهای در رونق و آبادانی این دشت تاریخی داشتهاند و اسطور هها از جایگاه ویژ های در شناخت این منابع آبی برخوردار هستند.