بررسی معماری کاروانسرای چاه حوض شهرستان بیرجند

Abstract

ساخت کاروانسرا و رباط در ایران سابقة طولانی دارد. اقلیم¬های مختلف در ایران به¬ویژه اقلیم گرم و خشک که بخش اعظمی از خاک ایران را در بر می¬گیرد و باعث دوری شهرها و روستا از یکدیگر شده، موجب ساخت این ¬بناها در مسیر راه¬های ارتباطی طی ادوار مختلف تاریخی شده است. چنان¬که در هر زمان، حکومت¬های مقتدر و دولت¬های توانمند در کشور وجود داشته¬اند، با اهداف مختلف سیاسی، نظامی، اقتصادی، و... اقدام به ساخت این گونه بناها کرده¬اند. هر چند در مورد کاروانسراهای موجود در ایران تحقیقاتی انجام گرفته؛ اما با توجه به گستردگی این سرزمین هنوز کاروانسراهایی در گوشه و کنار کشور هستند که تا به حال کمتر به آن پرداخته شده است. کاروانسرای چاه حوض، واقع در استان خراسان جنوبی از جمله همین نمونه¬هاست که در این نوشتار مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. این کاروانسرا در دورة صفوی و به سبک دو ایوانی ساخته شده و شامل عناصر مختلف معماری از جمله ایوان، حیاط، حجره و اصطبل است. کاروانسرای چاه حوض در مسیر یک جاده قدیمی قرار گرفته که سبب شکل¬گیری و ساخت این کاروانسرا گردیده است. هدف از انجام این تحقیق معرفی معماری قسمت¬های مختلف این کاروانسرای و همین طور معرفی منزلگاه¬های مسیری که این کاروانسرا در آن ساخته شده، است. پژوهش حاضر بر اساس روش توصیفی و تحلیلی با رویکرد تاریخی و فرهنگی بوده و مواد و یافته¬های آن بخشی از طریق مطالعه منابع کتابخانه¬ای و بخش دیگر به صورت میدانی انجام شده است.