عدالت¬خواهی و استعمارستیزی در سروده¬های ملک¬الشعرای بهار و ابراهیم طوقان

Abstract

ادب پایداری غالباً به آثار ادبی¬ای اطلاق می¬شود که تحت تأثیر محیطی مانند استبداد، قانون-گریزی و قانون¬ستیزی به وجود می¬آید. سرزمین¬های ایران از نهضت مشروطه و فلسطین از آغاز اشغال و درگیری، سال¬های طولانی را در خفقان و ظلم پشت سر نهاده است؛ سالیانی پر از رخدادهایی که در تاریخ ماندگار است. در طی این سال‌ها، شاعران همواره تلاش می‌کردند تا اوضاع وطنشان را برای دیگر مردمان آزادی‌خواه جهان توصیف کنند، با ستمکاران مبارزه نمایند و روحیّة مبارزه را در میان هموطنانشان تقویت کنند. ملک¬الشعرای بهار و ابراهیم طوقان از جمله شاعران ادبیات مقاومت هستند که بیشترین سروده¬های خود را به ستایش میهن، برقراری عدالت و براندازی ظلم و ستم اختصاص داده¬اند. جستار حاضر بررسی مؤلفه¬های پایداری عدالت¬خواهی و ظلم¬ستیزی در ادبیّات مشروطة ایران و دورة پایداری فلسطین از دریچة آثار ملک¬الشعرای بهار و ابراهیم طوقان به روش توصیف- تحلیل، مبتنی بر منابع مکتوب می¬باشد. یافته¬های پژوهش گویای آن است که شاعران در سروده¬های خود شکایت از تبعیض و بی¬عدالتی داشته¬اند، همواره توصیه به عدالت¬ورزی و رفع جور و بیداد ظالمان¬ دارند و در صدد آگاه¬ساختن مخاطب از عواقب بیداد و بیان نتیجه عدالت هستند. آنها سازندگی و رشد سرزمینشان را در گرو استقرار عدالت و مبارزه و مقابله با قانون¬شکنی می¬دانند. پس از احترام به قانون و اجرای آن احساس رضایت و خشنودی می¬کنند، با این تفاوت که خلّاقیت-های هنری هر کدام، مسائل سیاسی و اجتماعی را در قالب و شکلی متفاوت از دیگری بیان کرده است. بهار در خطاب به حاکمان، نمادین سخن می¬گوید و ابراهیم طوقان با بیان تحسر از عدم آگاهی مردمانش، زبان طنز را به کار می¬گیرد.