ارائه برنامه هاى راهبردى جهت مدیریت بحران بیابان زایى با استفاده از علم آینده پژوهى

چکیده مقاله

زمینه و هدف: به منظور اولویت بندى برنامه هاى مدیریتى بیابان زایى بر مبناى آینده پژوهى سناریویى جهت مدیریت بحران بیابان زایى در استان خراسان رضوى، پیاده سازى پژوهش و جمع آورى اطلاعات از طریق پرسشنامه هاى هدفمند و نگاه تشکیل گروه هاى کارشناسى استفاده شد. روش: در این راستا بر اساس معیارهاى پژوهش (تعیین عدم قطعیّت ها) در چارچوب یک پرسش نامه بسته و هدفمند با استفاده از روش دلفى میان کارشناسان شناسایى شده و متخصص توزیع گردید؛ در ادامه براى انجام برنامه ریزى سناریو از 6 مرحله تعیین شده بهره گیرى شد. یافته ها: بر اساس نتایج حاصل از مرحله اوّل دلفى، در مرحله اوّل از تحلیل و آنالیز پرسشنامه ها به دست آمد بدین شرح بود: معیار اقلیم، معیار آب، معیار فعالیّت هاى انسانى، معیار اقتصادى-اجتماعى، معیار پوشش گیاهى، معیار کشاورزى، معیار خاک و زمین شناسى و در نهایت معیار فرسایش. همان طور که مشاهده مى شود عامل اول و قوى ترین عامل در مرحله نخست عامل اقلیمى است. معیارهاى بیابان زایى که در مرحله نهایى فرآیند دلفى از تحلیل و آنالیز پرسشنامه ها به دست آمد به ترتیب اولویت شامل: معیارهاى فعالیّت هاى انسانى، اقلیم، آب، اقتصادى-اجتماعى، پوشش گیاهى، کشاورزى، خاک و زمین شناسى و فرسایش است. در مرحله نهایى نیز فعالیت هاى انسانى و عامل اقلیمى نقش پررنگ ترى را ایفا مى نمایند. از آنجایى که این دو عامل بیشترین تأثیر را از منظر متخصصین این رشته بر روى بیابان زایى منطقه دارند بیشتر مورد تحلیل و بررسى قرار گرفت. نتیجه گیرى: از راهبردهاى اساسى نیز که در این دو حوزه مى توان بدان اشاره کرد، مدیریت عوامل انسانى در هر دو بخش است که با به کارگیرى تکنولوژى هاى جدید و استفاده از افراد کارآمد و آموزش عمومى براى کاهش اثرات این مخاطره اقدام کرد.