نزاع ابوبشر متی و ابوسعید سیرافی در بافت سخن و در بستر تاریخ

Abstract

بخش مهمی از مخالفتها با علوم یونانی در جهان اسلام به مخالفت با منطق مربوط میشود. نزاع ابوبشر متی )ف. 823 قمری( و ابوسعید سیرافی )ف. 863 قمری( بر سر منطق، از جمله نمودهای نخستین این مخالفت تلقی میشود. تحقیقاتی که به این نزاع پرداختهاند، بیشتر بر بر منطق متمرکزند و این امر، » نحو « تلاش سیرافی در نشان دادن برتری خود بخود، باعث شده تا نگاهی زبانشناختی بر این دعوا حاکم شود که بنوبة خود موجبات تقلیل تمام بحث به منازعات زبانی در تحقیقات مزبور را فراهم ساخته است. این در حالی است که در این نزاع جنبههای روششناختی و معرفتشناختی پررنگی نیز نهفته است که میتواند در تعیین درست بستر تاریخییی که در آن شکل گرفته است، نقش بسزایی ایفا نماید. در مقالة پیشرو نه تنها به این رویکردهای روشی و معرفتی تقریباً فراموش شده، اشاره میکنیم، بلکه محوریتشان را نیز با در بافت سخن قراردادن آنها نشان خواهیم داد