ارزیابی خواب بذر در برخی از گونه‌های بومی و اثر تیمار سرما و گرما بر شکست خواب بذرهای خفته

Abstract

خفتگی بذر جهت به تأخیر انداختن جوانه‌زنی نوعی راهکار برای حفظ بقا در شرایط دشوار است. جهت ارزیابی خواب بذر در برخی از گونه‌های بومی شامل Kochia scoparia، Portulaca oleracea، Celosia cristata، Seidlitzia rosmarinus، Haloxylon aphyllum، Artemisia absinthium، Peganum harmala، Salsola tomentosa،Zygophyllum atriplicoides، Citrullus colocynthis، Atriplex leucoclada و Artemisia sieberi از کشت بذرها در پتری‌دیش¬های 90 میلی‌متری استریل استفاده شد. بذرهای استاندارد با فواصل یکنواخت در پتری‌دیش‌ها در سه تکرار به مدت یک هفته در دمای 25 درجه‌سانتیگراد کشت شد و پس از آن درصد جوانه‌زنی مورد سنجش قرار گرفت. نتایج نشان داد که بذرهای 5 گونه با نام‌های S. tomentosa، Z. atriplicoides، C. colocynthis، A. leucoclada و A. sieberi دارای خفتگی کامل بودند. در سایر گونه‌ها درصد جوانه‌زنی بیش از 50 درصد بود که در این بین، P. harmala با22/52 درصد کمترین درصد جوانه‌زنی و P. oleracea و K. scoparia به ترتیب با 100 و 91 درصد بیشترین جوانه‌زنی را نشان دادند. جهت شکست خواب بذرهای خفته از تیمارهای میان‌مدت (7 هفته) و بلندمدت (4 ماه) سرمادهی (4 درجه سانتی‌گراد) و تیمار گرما (آب جوش 95 درجه‌سانتی‌گراد به مدت 15 دقیقه) استفاده شد. با این وجود، نتایج نشان داد که پس از اِعمال 7 هفته تیمار سرما هیچ یک از بذرها جوانه نزدند. در تیمار بلندمدت سرما بذر گونه‌های S. tomentosa و A. sieberi درصد جوانه‌زنی اندکی را نشان دادند اما در بذرهای خفته سایر گونه‌ها جوانه‌زنی مشاهده نشد. تیمار آب جوش نیز منجر به شکست خواب بذر در هیچ یک از گونه‌های نامبرده نشد.