نهاد دهیاری و توسعه پایدار فضا؛ مطالعه روستاهای بخش مرکزی شهرستان قاینات

چکیده مقاله

توسعه پایدار روستایی در ابعاد اقتصادی، اجتماعی، زیست محیطی و زیربنایی از مهم‌ترین و حساس‌ترین معضلات و چالش‌های برنامه‌ریزان و سیاست‌گذاری توسعه روستایی است و بر همین اساس، ایجاد دهیاری‌ها در روستاها را می‌توان در تاریخ توسعه پایدار روستایی ایران نقطه عطفی به شمار آورد. کیفیت و اثربخشی مدیریت و عملکرد دهیاری عامل تعیین کننده و حیاتی در تحقق توسعه و رفاه جامعه روستایی است. هدف پژوهش حاضر واکاوی عملکرد دهیاری‌ها در توسعه اقتصادی، اجتماعی، کالبدی و زیست‌محیطی روستاهای بخش مرکزی شهرستان قاینات است. تحقیق حاضر به لحاظ هدف، کاربردی و از حیث ماهیت و روش، توصیفی- تحلیلی می‌باشد جامعه آماری پژوهش را روستاهای بالای 20 خانوار که دارای دهیاری بودند(75 آبادی) تشکیل می‌هد. نمونه‌گیری در سطح روستا با توجه به اهداف و فرضیه تحقیق از روش غیر احتمالی استفاده گردید و از هر دهستان 5 روستا به عنوان نمونه انتخاب شد. حجم نمونه در سطح خانوار با استفاده از فرمول کوکران 370 نفر به دست آمد. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از آزمون‌های آماری تی تک نمونه‌ای، آزمون ناپارامتری دو جمله‌ای و آزمون همبستگی پیرسون استفاده شد. نتایج نشان داد که بیشترین فعالیت دهیاری‌ها در بعد اقتصادی معطوف به تلاش در خصوص افزایش کمی و کیفی محصولات تولیدات روستاییان (میانگین 26/3)، در بعد اجتماعی ـ فرهنگی معطوف به کمک به حل اختلافات مردم در محل و جلوگیری از ارجاع دعاوی به مراجع قانونی (میانگین 51/3)، در بعد کالبدی ـ فیزیکی معطوف به اعلام فرامین و قوانین دولتی، به‌ویژه در زمینة طرح هادی (میانگین 19/3) و در بعد زیست‌محیطی (میانگین 25/3) بوده است همچنین دهیاری‌ها در بهبود وضعیت اجتماعی ـ فرهنگی روستاها با امتیاز 92/652 از عملکرد مناسب‌تری درمقایسه با مولفه های اقتصادی (امتیاز 07/602)، زیست‌محیطی ( امتیاز 52/514) و کالبدی ـ فیزیکی ( امتیاز 54/445 )داشته‌اند.