اثرات زیست محیطی، اقتصادی و اجتماعی حفر چاه های عمیق و نیمه عمیق بر سکونتگاه های روستایی دشت سده

چکیده مقاله

مقدمه: پس از حفر چاههای عمیق و نیمه عمیق در دشتهای خراسان جنوبی در دشت سده نیز چاههای متعددی حفر گردید. این روند از مدرنیزاسیون که مبتنی بر مدل توسعه برونزا شکل گرفته سبب تغییر و تحولاتی در محیطزیست طبیعی و انسانی شده است. پژوهش حاضر به بررسی اثرات زیست محیطی، اقتصادی و اجتماعی حفر چاههای عمیق و نیمه عمیق در سکونتگاه های دشت سده در خراسان جنوبی می پردازد. هدف: هدف اصلی تحقیق حاضر بررسی اثرات زیست محیطی، اقتصادی و اجتماعی حفر چاه های عمیق و نیمه عمیق بر سکونتگاه های روستایی دشت سده است. روش شناسی: بر مبنای هدف تحقیق کاربردی بوده و به روش توصیفی تحلیلی انجام شده است. جامعه آماری این تحقیق 2487 خانوار از روستاهای ساکن در منطقه موردمطالعه است که با استفاده از فرمول کوکران نمونهای به اندازه 333 نفر انتخاب گردید. جهت جمع آوری اطلاعات از پرسشنامه ساخته محقق استفاده شد. پایایی پرسشنامه با استفاده از روش آلفای کرونباخ، مقدار این ضریب به کمک نرمافزار محاسبه و مورد قبول واقع شد. پس از جمع آوری دادهها از نمونه معرف جامعه، برای تجزیه وتحلیل داده ها از فنون توصیفی، فنون استنباطی علم آمار استفاده شد. در سطح آمار استنباطی از روش آزمون تی جهت آزمون فرضیات و با استفاده از نرم افزار SPSS به تحلیل نتایج پرداخته شد. قلمرو جغرافیایی: جامعه آماری تحقیق شامل تعداد خانوارهایی که در محدوده دشت موردمطالعه قرار دارند؛ بنابراین جامعه آماری این تحقیق، طبق آمار سال ۹۵ شامل 1۶ روستا با جمعیتی تعداد 2۴۸۷ خانوار جمعیت دارد. این سکونتگاهها شامل یک نقطه شهری و 1۴ روستا که از نظر تقسیمات سیاسی در شهرستانهای قائنات و در شهرستان بیرجند واقع شدهاند و شامل دهستانهای القورات شاخنات و دهستان سده واقع در بخش سده و شهرستان قاینات است یافته ها: نتایج تحقیق نشان داده از دیدگاه پاسخگویان بهره برداری از منابع آب زیرزمینی با حفر چاه های عمیق و نیمه عمیق باعث بهبود وضعیت اقتصادی و اجتماعی در سکونتگاههای روستایی در دشت سده شده است؛ ولی بااینحال حفر چاه های عمیق منجر به بروز مشکلات زیست محیطی ساکنین دشت سده شده است نتیجه گیری: با عنایت به اینکه بیشترین میزان خسارت ناشی از برداشت بیرویه آب در بخش زیست محیطی اتفاق افتاده جهت جلوگیری از بحران زیست محیطی مدیریت جامع آب مبتنی بر میزان بهره برداری بدون خسارت با تغییر در شیوه های آبیاری و تغییر الگوی کشت پیشنهاد می شود.