کاربرد یک مدل غیرخطّی مکانیستیک پنج فراسنجه ای در توصیف ریاضی شکل منحنی شیردهی گاوهای زایش اوّل زینه و اصیل هلشتاین ایران

چکیده مقاله

هدف از این پژوهش، کاربرد یک مدل غیرخطی مکانیستیک برای توصیف ریاضی منحنی شیردهی گاوهای شیری زینه و اصیل هلشتاین ایران بود که برای اولین بار، زایش داشتند. تعداد کل 5596039 رکورد روز آزمون شیر متعلق به 821153 رأس گاو در 579 گله در 26 استان کشور مورد استفاده قرار گرفتند. گاوهای مزبور، فرزندان 7957 رأس گاو نر و 530394 رأس گاو ماده بودند که طی سال­های 1375 تا 1399 زایش داشتند. مدل مکانیستیک برازش داده شده بر داده­ها دارای پنج فراسنجه MSmax (مرتبط با بیشترین پتانسیل ترشح شیر در دوران شیردهی)، GR (مرتبط با نرخ نسبی تکثیر سلول­های ترشحی در اوایل دوره­ شیردهی)، MSLmax (مرتبط با بیشترین اُفت ترشح شیر)، NOD (مرتبط با نسبتی از سلول­های پارانشیم که در زمان زایمان مرده­اند)، و DR (مرتبط با نرخ نسبی کاهش در تعداد سلول­های ترشحی) بود که برآورد آن­ها برای فصول و سنین مختلف زایش گاوهای دارای رکورد، و همچنین بر اساس نوع ژنوتیپ گاو (در دو نوع زینه و اصیل هلشتاین) با نرم­افزار SAS انجام شد. گاوهایی که در پاییز زایش داشتند، بیشترین MSmax و GR را نشان دادند و کمترین مقادیر فراسنجه­های مذکور به­ترتیب برای گاوهایی بود که در تابستان و بهار زایمان نموده بودند (05/0P<). گاوهایی که اولین زایش آن­ها تا 25 ماهگی بود، بیشترین مقدار فراسنجه­های MSmax ، GR و DR را داشتند، در حالی­که بیشترین مقدار فراسنجه­های MSLmax و NOD برای گاوهایی بود که دیرتر از سن مذکور زایش داشتند (05/0P<). گاوهای زینه در مقایسه با گاوهای اصیل هلشتاین، مقدار بالاتری از فراسنجه­های MSLmax و NOD را نشان دادند ولی برای سایر فراسنجه­های مدل، گاوهای اصیل هلشتاین مقدار بالاتری را دارا بودند (05/0P<). بر اساس یافته­های این پژوهش، نتیجه­گیری می­شود که در بین گاوهای زایش اول، گاوهای که در سنین پایین­تری زایمان می­نمایند، نسبت به سنین بالاتر در زایش، تداوم شیردهی بهتری را دارند، ضمن آن که گاوهای اصیل هلشتاین در مقایسه با گاوهای زینه، عملکرد بهتری را در رابطه با تداوم شیردهی از خود نشان دادند.