کاربرد پتروگرافی و ژئوشیمی رسوبات پادگانه ای دیرینه در تعیین ناحیه منشأ و نرخ هوازدگی، بیرجند، خراسان جنوبی (DOI فعال)

چکیده مقاله

محدوده مورد مطالعه شامل نهشته‌های آبرفتی نئوژن شهر بیرجند است که از نظر زمین‌شناسی به عنوان بخشی از پهنه ساختاری شرق ایران در‌ نظر ‌گرفته ‌‌می‌شود. در مطالعات پتروگرافی، از 200 قطعه گراولی و 10 نمونه ماسه سنگی کمک گرفته شده است در‌حالی‌که، برای مطالعات شیمی رسوبات از 13 نمونه گل‌سنگی و 2 نمونه ماسه‌سنگی استفاده شده است. بررسی پتروگرافی نمونه‌های فوق نشان-دهنده حضور ذرات با کانی‌شناسی متفاوت در رسوبات آبرفتی مورد‌نظر است که علاوه ‌بر کوارتز در آنها فراوانی خرده‌سنگ‌های آذرین و رسوبی قابل‌توجه است. ترسیم نتایج آنالیز اکسید‌های عناصر اصلی و عناصر فرعی نمونه‌های فوق در نمودارهای ارائه ‌شده در این زمینه، وجود سنگ‌های آذرین مافیک تا حدواسط و سنگ‌های رسوبی در ناحیه منشأ رسوبات را منعکس می‌کند. بررسی واحد‌های سنگی اطراف محدوده مورد مطالعه نشان می‌دهد که منشأ قطعات گراولی ذرات ماسه‌ای احتمالا از واحدهای افیولیتی کرتاسه، واحدهای فلیشی کرتاسه پسین تا ائوسن، سنگ‌های رسوبی آواری-کربناته پالئوژن و سنگ‌های ولکانیکی و رسوبی جوانتر که در اطراف محدوده مورد نظر رخنمون دارند. بررسی کانی‌شناسی، بلوغ بافتی و ترکیبی رسوبات به همراه ارزیابی شاخص‌های هوازدگی شیمیایی نشان می‌دهد که رسوبات آبرفتی ذکر‌شده در نزدیک منشأ بر‌جای گذاشته شده و هوازدگی متوسط تا ضعیفی را متحمل شده‌اند.