بررسی تکامل ساختاری کوههای شمال بیرجند با استفاده از ترسیم مقاطع عرضی

چکیده مقاله

گسل ها از ساختارهای اصلی کنترل کنندهی هندسه و کینماتیک ساختاری در کوهزادها به شمار میآیند. منطقهی مورد مطالعه )کوههای شکراب( در استان خراسان جنوبی و قسمت شمالی شهرستان بیرجند قرار دارد. هدف از این پژوهش بررسی تاثیر گسلها بر تکامل ریختزمین- ساختی منطقهی مورد مطالعه است. در این پژوهش تحلیل ساختاری کوههای شکراب واقع در شمال بیرجند با استفاده از عملیات صحرایی، ترسیم مقاطع عرضی و شاخص ژئومورفیک طول- شیب رودخانه (SL) انجام شد. در این پژوهش برای تحلیل ساختاری و مشخص نمودن تاثیر گسلها بر تکامل ساختاری ابتدا با استفاده از عملیات صحرایی گسلها شناسایی گردید و سپس با استفاده از DEM و دادههای مربوط به گسلهای منطقه مقاطع عرضی ترسیم شد. مقاطع عرضی عمود بر ساختارهای منطقه )گسلهای طولی و عرضی( رسم گردید. ترسیم مقاطع عرضی در جهت عمود بر گسلها نشانمیدهد که در مقطع CD که در قسمت غربی منطقهی مورد مطالعه واقع شده است. شاهد کاهش شیب گسلها از شمال به سمت جنوب هستیم، بنابراین مقطع CD فعالترین مقطع میباشد. محاسبه شاخص SL نشان میدهد که بیشترین فعالیت تکتونیکی مربوط به قسمت غربی کوههای شکراب است که دلیل آن عملکرد اخیر گسلهای راندگی میباشد. تحلیل ساختاری گسلهای واقع در کوههای شمال بیرجند نشان میدهند که بیشترین تراکم گسلهای راندگی مربوط به بخش غربی منطقهی مورد مطالعه است و در مناطقی از کوههای شکراب که بیشترین تراکم گسلهای راندگی وجود دارد بالاآمدگی تکتونیکی و فعالیت تکتونیکی نیز افزایش یافته است. فعالیت تکتونیکی در قسمت غربی کوههای شکراب تحت تاثیر گسلهای منطقه و رسوبات مقاومتر نظیر ماسهسنگ و آهک میباشد که دارای قابلیت فرسایش پذیری پایین هستند. نتایج این پژوهش نشان میدهند که با حرکت در روند E-W کوهستان شاهد شاهد بیشترین فعالیت تکتونیکی در قسمت غربی میباشیم.