تحلیلی بر نقوش آیینی – مذهبی آجرهای باباجان تپه بر اساس نظریه اروین پانوفسکی

چکیده مقاله

یکــی از روش هــای شــناخت باورهــا، ســنت ها و حتــی نــگاه مذهبــی و اید ئولوژیکــی مرد مــان باســتان، تحلیــل و خوانــش معنایــی نقــوش به جایمانــد ه از ایــن د وران اســت؛ نقوشــی کــه پــس از گذشـت هـزاران سـال د چـار تحـول معنایـی گشـته و اینـک بـرای مـا نامفهـوم می نمایـد . اتـاق منقــوش باباجــان تپــه بهجایمانــد ه از تمــد ن مــاد )700 تــا 550 ق.م( یکــی از مکان هایــی اســت کـه د ر آن آجرهایـی بـا نقـوش هند سـی بـه کار رفتـه اسـت. نقوشـی کـه تاکنـون بـه چرایـی تجسـم آن د ر ایـن اتـاق پرد اختـه نشـد ه اسـت. ایـن پژوهـش بـا روش توصیفـی - تحلیلـی د رصـد د اسـت تــا بــا علــم نشانه شناســی بــر اســاس د یــد گاه پانوفســکی بــه ســؤال اصلــی پژوهــش کــه همــان د الیـل بـه کارگیـری ایـن نقـوش د ر ایـن بنـا و ارتبـاط ایـن نـوع طراحـی بـا کاربـری بنـا اسـت، پاســخ د هــد . بــر ایــن اســاس بــا تجزیه وتحلیــل نقــوش د ر ســه ســطح فرم شناســی، تحلیــل و تفسـیر د ر د یـد گاه پانوفسـکی د ریافتیـم کـه ایـن نقـوش بـر اسـاس آنالیـز سـاختاری یـا فرم شناسـی بــه نقــوش چلیپایــی، مربــع، د ایــره، شــطرنجی و مربع هــای متد اخــل تقســیم می گرد نــد ؛ ســپس ُعـد زمـان، اعتـد ال بـا بررسـی هـر نمـاد د ر سـطح تحلیلـی، مشـخص گرد یـد ، تمامـی نماد هـا بـه ب ربیعــی و گــرد ش فصــول اشــاره د ارنــد . د ر انتهــا نیــز د ر ســطح تفســیر و بــا مطالعــه تطبیقــی بــا جـام حسـنلو د ر بافـت گفتمانـی خـود ، د ر یافتیـم کـه ایـن نقـوش هند سـی کـه بـر اسـاس نظـام عـد د ی خاصـی طراحـی شـد ه اند بـه توالـی و گـرد ش زمـان و به نوعـی بـا مراسـم آیینـی د ر زمینـه کشـاورزی مرتبـط هسـتند