ارزیابی عملکرد و شاخص‌های کشت مخلوط ارزن (Panicum miliaceaum L.) و کینوا (Chenopodium quinoa Willd.) تحت تأثیر تراکم و نسبت‌های کاشت در منطقه بیرجند

چکیده مقاله

یکی از روش‌های ایجاد پایداری و حفظ سلامت تولید در بوم‌نظام‌های کشاورزی اجرای کشت مخلوط است. به این منظور، پژوهشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار جهت ارزیابی عملکرد ارزن (Pnicum miliaceaum L.) و کینوا (Chenopodium quinoa Willd.) در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه بیرجند در سال زراعی 1397 انجام شد. آزمایش با دو عامل تراکم در سه سطح 20 (50 درصد بهینه)، 40 (بهینه) و 60 بوته در مترمربع (150 درصد بهینه) برای هر دو گیاه و نسبت‌های کشت مخلوط ردیفی سری جایگزینی در پنج سطح تک‌کشتی ارزن معمولی (0- 100 درصد)، سه ردیف ارزن و یک ردیف کینوا (25 درصد- 75 درصد)، یک در میان ارزن و کینوا (50 درصد- 50 درصد)، یک ردیف ارزن و سه ردیف کینوا (75 درصد- 25 درصد) و تک‌کشتی کینوا (100 درصد- 0) اجرا شد. نتایج نشان داد، تراکم مطلوب برای حصول حداکثر عملکرد دانه در تک‌کشتی ارزن معمولی (4100 کیلوگرم در هکتار) و کینوا (2340 کیلوگرم در هکتار) به‌ترتیب برابر 60 و 40 بوته در مترمربع بود. ترکیب تیماری برتر کشت مخلوط با قابلیت توصیه به کشاورز، نسبت 25 درصد ارزن و 75 درصد کینوا در تراکم 40 بوته در مترمربع با بالاترین نسبت برابری زمین (32/1) و افزایشی برابر 98/26 درصد در شاخص عملکرد واقعی کل مشخص گردید. همچنین بررسی اثر متقابل در این تیمار افزایش 26/9 درصدی عملکرد بیولوژیک کینوا (6935 کیلوگرم در هکتار) را بر اساس عملکرد پیش‌بینی شده نشان داد. با وجود غالبیت و توان رقابتی بالاتر ارزن معمولی نتایج به‌دست آمده مؤید سودمندی کشت مخلوط این گیاه با کینوا در منطقه بیرجند است.