شناسایی مناطق دارای پتانسیل آب های زیرزمینی با ‏استفاده از مدل‌های تصمیم گیری چند ‏معیاره، ‏AHP‏ و ‏ANP‏ (مطالعه موردی: دشت نایبند-طبس)‏

چکیده مقاله

آب‌های زیرزمینی در مناطق نیمه‌خشک و خشک و مناطقی که دسترسی محدود به آب‌های سطحی ‏دارند یک منبع باارزش محسوب می‌شود. در سال‌های اخیر عمدتاً به دلیل رشد صنعتی شدن، افزایش جمعیت و تغییر سبک زندگی و ‏الگوهای مصرف، ‏تقاضای جهانی آب به‌طور قابل‌توجهی ‏افزایش‌یافته است. ‏در حال حاضر، آب‌های زیرزمینی حدود 34 درصد از کل تأمین آب سالانه جهان ‏را تشکیل می‌دهند و یکی از منابع مهم آب شیرین هستند. جمع‌آوری آب یکی از مهم‌ترین و حیاتی‌ترین بخش‌های اجرائی پروژه‌های زیربنایی و اقتصادی محسوب می‌شود که استحصال به آن ‏هزینه‌های زیادی را در پی دارد بنابراین، ارزیابی این بخش برای ‏مدیریت پایدار سیستم‌های آب ‏زیرزمینی بسیار مهم است. در این پژوهش از فاکتورهای تأثیرگذار شامل شیب زمین، ژئومورفولوژی، خاک، گسل، پوشش زمین، بارندگی، عمق آب زیرزمینی، ‏تراکم آبراهه و نزدیکی به آب سطحی استفاده شد.‏ بعد از مشخص شدن مهم‌ترین معیارهای مرتبط در راستای فرآیند تصمیم‌گیری، پرسش‌نامه‌ای با عنوان مقایسه زوجی معیارها جهت اخذ نظرات نخبگان و کارشناسان طراحی شد. در ادامه برای محاسبه وزن نرمال معیارهای پتانسیل آب زیرزمینی، از مدل AHP و ANP استفاده شد. در انتها نقشه نهایی در محیط Arc map10.8 ‎‏ ‏ تهیه شد. با استفاده از روش AHP و ANP منطقه ازلحاظ پتانسیل آب زیرزمینی به ۵ قسمت خیلی خوب، خوب، متوسط، ضعیف و خیلی ضعیف تقسیم شد. نتایج حاصل از دو روش نشان داد که فاکتور بارندگی مهم‌ترین فاکتور در پتانسیل‌یابی آب زیرزمینی است. درنهایت برای اعتبار سنجی نقشه به‌دست‌آمده پتانسیل آب زیرزمینی از اطلاعات 10 حلقه چاه، ‏‏3قنات و 3چشمه در ناحیه نایبند استفاده شد.