مان ترنجبین، محصول فعالیت تغذیه ای حشره Poophilus costalis (Walker, ۱۸۵۱) برروی گیاه دارویی خارشتر

Abstract

اقلیم‌های خشک و نیمه‌خشک، که بخش وسیعی از جهان و ایران را شامل می‌شوند، با محدودیت منابع آبی و پوشش گیاهی مواجه‌اند. اما این مناطق، به دلیل شرایط خاص، ظرفیت تولید محصولات طبیعی مانند گیاهان دارویی را دارند. خارشتر، یکی از گیاهان خاص این اقلیم‌ها، به دلیل تولید مان ارزشمند ترنجبین از اهمیت بالایی برخوردار است. ترنجبین، ماده‌ای شیرین و متبلور، در اثر تعامل زنجرک‌ها با گیاه خارشتر تولید می‌شود. این ماده با خواص دارویی، تغذیه‌ای و اقتصادی، جایگاهی ویژه در اقتصاد محلی دارد و نقش مهمی در جلوگیری از مهاجرت روستاییان ایفا می‌کند. روش‌های برداشت سنتی ترنجبین با چالش‌هایی مواجه‌اند و نیاز به مکانیزاسیون برای افزایش بهره‌وری و کاهش آسیب به گیاهان احساس می‌شود. همچنین، توسعه روش‌های پرورش انبوه زنجرک‌ها می‌تواند تولید ترنجبین را افزایش دهد. با توجه به مطالعات موفق در دیگر کشورها، امکان توسعه چنین روش‌هایی در ایران وجود دارد. از منظر اقتصادی، ترنجبین به‌عنوان محصولی با پتانسیل صادراتی می‌تواند فرصت‌های کارآفرینی ویژه‌ای، به‌ویژه برای زنان و جوانان روستایی، ایجاد کند. صنایع جانبی مانند تولید دارو، مواد غذایی و محصولات آرایشی نیز به رشد اقتصاد محلی و ملی کمک خواهند کرد. با توجه به اهمیت دارویی ترنجبین در طب سنتی، گسترش تولید آن، علاوه بر ایجاد اشتغال، نقش مهمی در حفظ تنوع زیستی و توسعه پایدار ایفا خواهد کرد. حمایت از این صنعت می‌تواند الگویی موفق برای استفاده از منابع اقلیم‌های خشک ارائه دهد.