بررسی الگوی پراکنش سه گونه دارویی غالب مراتع منطقه حفاظت شده آرک و گرنگ، خراسان جنوبی

Abstract

گیاهان دارویی یکی از منابع بسیار ارزشمند در گستره وسیع منابع طبیعی ایران هستند. قبل از هر گونه عملیات کشت و تکثیر گیاهان دارویی در مراتع، بررسی خصوصیات اکولوژیک، از جمله الگوهای پراکنش مکانی گیاهان ضروری به نظر می‌رسد. از این رو پژوهش حاضر به تعیین الگوی پراکنش سه گونه دارویی بادامشک (Amygdalus scoparia Spach)، درمنه دشتی (Artemisia sieberi Besser) و بوقناق (Eryngium billardieri Delar) در منطقه حفاظت شده آرک و گرنگ خراسان جنوبی پرداخت. در این پژوهش، سه شاخص کوادراتی شامل نسبت میانگین/واریانس، شاخص موریسیتا و موریسیتای استاندارد بر ای هر گونه محاسبه شد و بر اساس آزمون‌های کای اسکوئر و F، معنی‌داری شاخص‌ها بررسی شد. نتایج نشان داد که بیشترین تغییرات تراکم گونه‌ای مربوط به درمنه دشتی (واریانس=01/5) و کمترین تغییرات تراکم گونه‌ای مربوط به بادامشک (واریانس=63/0) است. نتیجه آماره کای اسکوئر مربوط به نسبت میانگین/واریانس نشان دادکه نسبت واریانس به میانگین هر سه گونه دارویی مورد مطالعه معنی‌دار است (05/0≥p). همچنین نتایج آماره F نشان داد که مقدار شاخص موریسیتا بیشتر از یک است (05/0≥p)، از این رو بر اساس هر سه شاخص مورد مطالعه، الگوی پراکنش سه گونه دارویی، از نوع کپه‌ای است. در پژوهش حاضر، علاوه بر شاخص‌های کودارتی، از توزیع آماری‌های پیوسته شامل دوجمله¬ای منفی، دوجمله¬ای مثبت و پواسون نیز استفاده شد. نتایج برازش توزیع وفور گونه¬ای سه گونه دارویی نشان داد که گونه‌های درمنه دشتی و بوقناق فقط از توزیع دوجمله¬ای منفی تبعیت می‌کنند (05/0≤p). نتایج حاصل از اینگونه پژوهش‌ها می‌تواند برای حفاظت، اصلاح و احیای مراتع دارای گیاهان دارویی شاخص که جزو ذخایر ارزشمند ژنتیکی محسوب می‌شوند، مفید باشد.