مقایسۀ تأثیر دو روش ذخیرۀ نزولات بر تغییرات رطوبت خاک و فیتوماس گیاهان علفی در مراتع استپی (مطالعۀ موردی: مراتع درمیان- استان خراسان جنوبی)

Abstract

کی از روش‌های مهم احیای مراتع در مناطق خشک، افزایش رطوبت خاک از طریق اجرای پروژه‌های ذخیرۀ نزولات آسمانی است. به‌منظور مقایسۀ دو روش کنتورفارو و هلالی‌های آبگیر، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تیمار نوع روش ذخیرۀ نزولات، عمق خاک و فصل نمونه‌برداری، هرکدام در سه تکرار اجرا و 60 نمونه خاک برداشت شد. نمونه‌ها بلافاصله پس از برداشت توزین، و سپس به آزمایشگاه خاک‌شناسی، منتقل و درصد رطوبت وزنی هرکدام محاسبه شد. به‌منظور اندازه‌گیری فیتوماس و مقایسۀ آن در تیمارهای مورد نظر، از روش پلات‌اندازی سیستماتیک­تصادفی (به‌صورت ترانسکت‌گذاری و نمونه‌برداری در پلات‌های یک متر‌مربعی) استفاده شد. نتایج تحلیل­واریانس نشان داد به‌کارگیری هر دو روش هلالی آبگیر و کنتورفارو باعث افزایش ذخیرۀ رطوبت در خاک عمقی شده است. به‌طوری که میزان رطوبت خاک در عمق 20تا۵۰ سانتی‌متری و در بهار و پاییز، در روش کنتورفارو به‌ترتیب 3/13%و2/66% و در روش هلالی آبگیر به‌ترتیب 9/115%و183% بیشتر از تیمار شاهد است. میزان فیتوماس اندازه‌گیری‌شده نیز در داخل هلالی­آبگیر(g/m2 8/101) و داخل کنتورفارو(g/m23/48) با سه تیمار دیگر دارای اختلاف معنی­دار(1%P≥) بودند. با توجه به نتایج حاصل، می‌توان پیشنهاد کرد ارگان‌های مسئول برای ذخیرۀ نزولات آسمانی، به‌جای استفاده از روش کنتورفارو از روش هلالی‌های آبگیر استفاده کنند.