اثر شدت چرای دام بر الگوی توزیع فراوانی و وفور گونه‌ای مراتع شهرستان سربیشه، خراسان جنوبی

Abstract

چرای دام به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم بر تراکم، تنوع و توزیع پوشش گیاهی مراتع تأثیر دارد. این تحقیق وضعیت پوشش گیاهی، فراوانی، وفور و تنوع گونه‌ای را در سه مرتع با شدت‌های چرایی سبک، متوسط و سنگین در مراتع شهرستان سربیشه، استان خراسان جنوبی بررسی می‌کند. بدین منظور درصد پوشش و تراکم گیاهی به روش‌های اندازه¬گیری پلات و شمارشی، فراوانی گونه‌ای براساس روش رانکیائر، تنوع گونه‌ای با استفاده از شاخص‌های عددی و وفور گونه‌ای با استفاده از مـدل‌هـای آماری و اکولوژیک ارزیابی شد. نتیجه آزمون ناپارامتریک کروسکال-والیس نشان داد که شدت چرای دام بر هیچ کدام از خصوصیات مورد مطالعه تاثیر معنی‌داری نداشته است (05/0P≥). با این وجود، مرتع تحت چرای سبک از درصد پوشش و تراکم گیاهی (27/42% و 28000 پایه در هکتار) بالاتری نسبت به مرتع تحت چرای متوسط و سنگین برخوردار بود. بر اساس شاخص شانون-وینر در دو مرتع با شدت چرای سبک و متوسط، تنوع خیلی کم (69/1=H) و در مرتع با شدت چرای سنگین، تنوع کم (69/1=H) ارزیابی شد. مرتع با شدت چرای متوسط به نسبت از تنوع گونه‌ای کمتر (69/1=H و 66/0=1-D) و از غنا (15 گونه) و غالبیت گونه‌ای (34/0=D) بیشتری برخوردار بود. براساس معیار AIC نتایج نشان داد که مرتع با شدت چرای سبک، متوسط و سنگین به ترتیب با مدل سری لگاریتمی، سری لوگ نرمال و سری لگاریتمی بیشترین برازش را داشتند، نتایج حاکی از آن است که در مراتع فقیر به لحاظ تنوع گونه‌ای، نمی‌توان از روی شاخص‌های عددی تنوع گونه‌ای و مدل‌های توزیع فور گونه‌ای به وضعیت ثبات و پایداری اکوسیستم پی برد.