طبقه‌بندی و تعیین عوامل محیطی موثر بر پراکنش جوامع گیاهی منطقه پخش سیلاب نیاتک، شهرستان زابل

Abstract

با توجه به نقش و اهمیت عوامل محیطی در پراکنش و انتشار پوشش گیاهی و هم‌چنین وجود بادهای 120 روزه منطقه سیستان و ضرورت و اهمیت پوشش گیاهی و احداث پخش سیلاب در منطقه، این تحقیق با هدف طبقه‌بندی و رسته‌بندی جوامع گیاهی در منطقه پخش سیلاب نیاتک، شهرستان زابل انجام شد. تیپ‌های گیاهی با روش فیزیونومی-فلورستیک براون-بلانکه تعیین و هم‌چنین برای طبقه‌بندی پوشش گیاهی از دو روش تحلیل خوشه‌ای بر اساس ترکیب گونه‌ای و خصوصیات خاک استفاده شد. در هر تیپ گیاهی، نمونه‌برداری از خاک و پوشش گیاهی انجام شد. در منطقه معرف هر تیپ، 3 ترانسکت 30 متری مستقر شد و در طول هر ترانسکت، کلیه عوارض سطح زمین اندازه‌گیری شد. هم‌چنین در هر ترانسکت به صورت تصادفی، نمونه خاک برداشته و خصوصیات فیزیکی و شیمیایی آن تعیین شد. نتایج حاصل از تیپ‌بندی اولیه به روش فیزیونومی در 17 تیپ مورد بررسی منجر به تشخیص پنچ جامعه گیاهی Tamarix stricta، Tamarix aphylla، Haloxylon ammodendron، Haloxylon persicum و Prosopis stephaniana شد. هم‌چنین طبقه‌بندی پوشش گیاهی به روش تحلیل خوشه‌ای بر اساس ترکیب گونه‌ای و بر اساس خصوصیات خاک بترتیب پنج و سه جامعه گیاهی تشخیص داده شد. نتایج رسته‌بندی نشان داد که محورهای اول و دوم مجموعاً با 64 درصد واریانس پراکنش رویشگاه‌های گیاهی، مهم‌ترین محورها هستند. شن بیش‌ترین همبستگی مثبت و فسفر قابل جذب بیش‌ترین همبستگی منفی با محور 1 را دارند. سدیم و ESP بیش‌ترین همبستگی مثبت را با محور 2 دارند. نمودار دوپلاتی RDA نشان می‌دهد که خصوصیاتی هم‌چون درصد شن و درصد شن ریز، با جوامع Haloxylon persicum و Haloxylon ammodendron همبستگی مثبتی دارند و عواملی هم‌چون فسفر و پتاسیم قابل جذب و CEC باعث پراکنش جامعه Tamarix strictaدر منطقه می‌شوند. شوری و SAR باعث حضور جوامع Haloxylon ammodendronو Tamarix aphyllaمی‌شوند. نتایج نشان داد که ارتباط ویژه‌ای بین جوامع گیاهی مختلف و خصوصیات خاک وجود دارد.