بررسی اثر ارتفاع از سطح دریا بر تراکم و غنای گیاهان بوته¬ای و درختچه¬ای در مناطق کوهستانی (مطالعه موردی: ارتفاعات شمال اسفدن، خراسان جنوبی)

چکیده مقاله

به منظور بررسی اثر ارتفاع بر تغییرات تراکم و تنوع گونه¬ای کل و تراکم گونه¬های درمنه کوهی و دشتی منطقه مورد مطالعه به چهار طبقه ارتفاعی 1000، 1500، 2000 و 2500 متر تقسیم¬بندی شد. سپس در هر طبقه ارتفاعی، سه ترانسکت مستقر شد و در هر ترانسکت، 20 پلات 10×10 متر استقرار یافت. در مجموع در هر طبقه ارتفاعی، ۶۰ پلات نمونه¬برداری شد. در داخل هر پلات، گونه¬های گیاهی موجود شمارش شد و سپس پس از محاسبه تراکم گونه¬ای، شاخص¬های رایج غنا، تنوع و غالبیت گونه¬ای محاسبه شد. جهت مقایسه آماری تراکم گونه¬های شاخص منطقه یعنی درمنه کوهی و درمنه دشتی، از آزمون کروسکال- والیس استفاده شد. نتایج این تحقیق نشان داد که با افزایش ارتفاع از سطح دریا، تراکم، غنا و غالبیت گونه¬ای گیاهان چوبی شامل بوته¬ای¬ها و درختچه¬ها کاهش پیدا می¬کند و برعکس، بر مقدار تنوع گونه¬ای افزوده می¬شود. نتایج نشان داد که تراکم گونه¬ای در ارتفاع ۱۵۰۰ متر بیشتر از سایر طبقات ارتفاعی است. کمترین تنوع گونه¬ای و بیشترین غالبیت گونه-ای مربوط به طبقه ارتفاعی 1000 متر مشاهده شد. بیشترین تراکم درمنه کوهی و تغییرات آن در ارتفاع ۱۵۰۰ متر و کمترین تراکم و تغییرات آن در ارتفاع ۲۵۰۰ متری مشاهده می¬شود. پیشنهاد می¬شود در برنامه¬ریزی¬های مدیریت مراتع، علاوه بر در نظر گرفتن وضعیت و گرایش مراتع، خصوصیات ساختاری و عملکردی مراتع شامل ترکیب، تراکم، غنا و تنوع گونه¬ای نیز در تصمیم¬گیری¬ها سهیم شود.