پهنه‌بندی سلامت حوزه‌آبخیز فورگ خراسان جنوبی با رویکرد مدل مفهومی PSR

چکیده مقاله

امروزه حوزه‌های آبخیز سالم از نقش مهم و تأثیرگذاری بر زندگی جوامع انسانی و غیرانسانی برخوردار هستند و با بهبود شرایط حوزه-های آبخیز، علاوه بر جلوگیری از هدررفت منابع آب‌وخاک، زندگی جوامع وابسته نیز ارتقاءپیدا می‌کند. بر این اساس در این پژوهش سعی شده است سلامت حوزه‌آبخیز فورگ با رویکرد مدل مفهومی PSR مورد ارزیابی و بررسی قرار گرفت. برای این امر، پس از بازدید از حوزه‌آبخیز فورگ و تعیین مشکلات آن، متغیرهای مختلف مؤثر بر سلامت آبخیز تعیین شد. سپس اقدام به کمی‌سازی این متغیرها گردید. با توجه به وجود همبستگی بین متغیرهای مختلف، قبل از اجرای مدل مفهومی PSR، با استفاده از آزمون VIF متغیرهای دارای همبستگی تعیین و از ادامه کار حذف گردید. در انتها با توجه به متغیر باقی‌مانده شاخص‌های فشار، وضعیت، پاسخ و سلامت حوزه‌آبخیز فورگ تعیین شد. نتایج ارزیابی سلامت آبخیز حوزه فورگ حاکی از آن است که شاخص فشار در بازه 44/0 تا 79/0، شاخص وضعیت در بازه 49/0 تا 80/0، شاخص پاسخ در بازه 20/0 تا 69/0 و شاخص سلامت در بازه 45/0 تا 69/0 متغیر می‌باشد. هم‌چنین شاخص‌های فشار، وضعیت و پاسخ به‌ترتیب مقادیر متوسط 61/0، 67/0 و 43/0 را به خود اختصاص داده‌اند و در طبقه‌های سالم، سالم و متوسط سلامت قرار گرفته‌اند. شاخص سلامت نیز با مقدار 57/0 در طبقه متوسط سلامت قرار گرفته است. همان‌طور که نتایج پژوهش نشان داد حوزه‌آبخیز فورگ در شرایط متوسط سلامت قرار دارد و نیاز است تا برای حفظ وضعیت موجود و هم‌چنین افزایش میزان سلامت و عملکرد آن بر اساس متغیرهای تأثیرگذار در هر زیرحوضه اقدامات مدیریتی و اجرایی مناسب صورت پذیرد.