آزمون¬های آماری مناسب برای فرض‌های مقایسه‌ای در پژوهش¬های علوم گیاهی

چکیده مقاله

انتخاب تحلیل¬های آماری مناسب، یکی از گام¬های مهم در طراحی روش تحقیق کمی محسوب می¬شود. تحلیل واریانس (ANOVA) اگرچه یکی از پرکاربردترین تحلیل¬های آماری در اکولوژی گیاهی است، اما نقض مفروضات آن می¬تواند باعث مسائل مختلفی مانند خطاهای آماری و تخمین¬های اریب شود. پژوهش حاضر در دو آزمایش مستقل در بخشی از رویشگاه درمنه¬زار شهرستان سربیشه انجام شد. در آزمایش اول، برای بررسی اثر شدت چرا بر درصد پوشش گیاهی، تولید علوفه، تراکم و غنای گونه¬ای به¬ترتیب از آزمون¬های ANOVA یک¬طرفه، کروسکال-والیس، ولچ و آزمون¬های ناپارامتریک برونر-دت-مونک و جایگشت یک¬طرفه استفاده شد. در آزمایش دوم به منظور بررسی اثر طرح مرتع¬داری و شدت چرای دام بر درصد پوشش گیاهی از آزمون ANOVA دو طرفه در آزمایش فاکتوریل و طرح کرت خرد شده استفاده شد و برای تراکم گونه¬ای از آزمون دوطرفه برونر-دت-مونک و آزمون نوع والد استفاده شد. نتایج نشان داد که اثر شدت چرا بر تمامی صفات مورد مطالعه معنی¬دار شده است (p≤0.001). بیشترین تاثیر شدت چرای دام بر تولید علوفه بوده است ( ε^2=0.89). بیشترین درصد پوشش گیاهی در منطقه با شدت چرای سبک (M=25.40) مشاهده شد. همچنین اثر متقابل طرح مرتع‌داری × شدت چرای دام بر درصد پوشش گیاهی و تراکم گونه¬ای معنی¬داری نبود (p≤0.05). در پژوهش حاضر، بجای ANOVA، از آزمون F ولچ و آزمون¬های ناپارامتریک استفاده شد. نتایج بیشتر آزمون¬ها با نتیجه ANOVA مشابه بود. در شرایطی که امکان استفاده از آزمون¬های پارامتریک فراهم نباشد، حذف داده پرت، تبدیل داده¬ها، استفاده از آزمون¬های مقاوم و روش¬های ناپارامتریک توصیه می¬شود.