راهنمای انتخاب نوع آزمون آماری مناسب برای تجزیه و تحلیل داده‌های کیفیت علوفه در پژوهش‌های علوم مرتع

چکیده مقاله

هدف از پژوهش حاضر، راهنمای انتخاب نوع آزمون آماری مناسب، تعیین تعداد نمونه لازم و بررسی سودمندی نسبی ANOVA وابسته نسبت به ANOVA مستقل در مطالعات کیفیت علوفه است. بدین منظور در پژوهش حاضر، اثر مرحله به‌عنوان یک عامل در حداقل 3 سطح بر روی شاخص‌های کیفیت علوفه ارزیابی شد، تعداد نمونه برای ANOVA مستقل (به‌عنوان آزمون اشتباه) و ANOVA وابسته (به‌عنوان آزمون صحیح) برای بررسی اثر تیمار اصلی (مرحله فنولوژیک) و یا متقابل (گونه ×مرحله فنولوژیک) تعیین شد. حداقل تعداد نمونه لازم برای رسیدن به توان 80 درصد در ANOVA مستقل یک‌طرفه و دو‌طرفه، براساس اندازه اثر کوهن و اندازه اثر بوسل و لی در سطح معنی‌داری 0/05 تعیین شد. نتایج نشان داد اگر هدف، فقط بررسی اثر مراحل فنولوژیک بر یک گونه گیاهی باشد، برای ANOVA مستقل یک‌طرفه برای اندازه اثر متوسط در 3 مرحله فنولوژیک، حدود 150 نمونه در کل طرح و 50 نمونه در هر تیمار لازم است. برای همین میزان توان، در ANOVA وابسته یک‌طرفه حدود 36 نمونه در کل طرح و 12 نمونه در هر تیمار نیاز خواهد بود. اگر هدف، بررسی اثر متقابل باشد، برای ANOVA مستقل دوطرفه برای اندازه اثر متوسط در 2 گونه گیاهی و 3 مرحله فنولوژیک، حدود 158 نمونه در کل طرح و 26 نمونه در هر تیمار لازم است. برای همین میزان توان، در ANOVA وابسته دوطرفه حدود 36 نمونه در کل طرح و 6 نمونه در هر تیمار نیاز خواهد بود. نتایج نشان داد در پژوهش حاضر، سودمندی نسبی ANOVA وابسته بین ۲۰ تا ۳۰ درصد بیشتر از ANOVA مستقل است. همچنین تعداد 5 نمونه اصلاً کفایت لازم برای بررسی اثر مرحله بر شاخص‌های کیفیت علوفه را ندارد.