مقایسه تاثیر سامانه هلالی آبگیر بر پوشش گیاهی و سطوح رطوبت خاک در شرایط ترسالی و خشکسالی (مطالعه موردی: مراتع زیرکوه -خراسان جنوبی)

Authorsمسلم رستم پور,محمد ساغری,حبیب چابک استند
Journalسامانه های سطوح آبگیر باران
Page number۳۰-۵۳
Serial number۱۱
Volume number۳
Paper TypeFull Paper
Published At۲۰۲۳
Journal TypeTypographic
Journal CountryIran, Islamic Republic Of
Journal Indexisc

Abstract

این تحقیق با هدف بررسی تاثیر احداث سامانه هلالی آبگیر بر خصوصیات پوشش گیاهی و سطوح رطوبتی خاک در مراتع دشتی منطقه آهنگران شهرستان زیرکوه، استان خراسان جنوبی انجام شد. عملیات ذخیره نزولات آسمانی با سازه هلالی آبگیر به همراه نهالکاری در سال­های 1397 تا 1400 در چهار منطقه مجاور یکدیگر انجام شده است. در این طرح، بذرپاشی در داخل هلالی و روی پشته­های هلالی انجام شده است. در چهار منطقه مورد مطالعه، سطح تاج پوشش، ارتفاع و تولید گیاه تاغ (Haloxylon persicum Bunge) اندازه­گیری شد. به‌منظور بررسی اثر سازه بر خصوصیات خاک، در اردیبهشت سال 1401 اقدام به نمونه­برداری از خاک داخل هلالی و بیرون هلالی در عمق 30-0 سانتی‌متر شد. سطوح مختلف رطوبت، بافت خاک، وزن مخصوص ظاهری و میزان مواد آلی خاک در آزمایشگاه تعیین شد. به‌منظور بررسی اثر سال بر خصوصیات پوشش گیاهی، از آزمون کروسکال-والیس استفاده شد. هم‌چنین جهت مقایسه خصوصیات پوشش گیاهی در داخل هلالی و روی پشته هلالی و هم‌چنین خصوصیات خاک در داخل هلالی و بیرون هلالی از آزمون تی استیودنت استفاده شد. نتایج نشان داد که محل بذرپاشی در سامانه­های هلالی آبگیر بر روی خصوصیات پوشش گیاهی معنی‌دار است (01/0p≤)، به‌طوری­که سطح تاج پوشش و ارتفاع پایه­های گیاه تاغ حاصل از بذرپاشی بر روی پشته­ها بیش‌تر از داخل هلالی آبگیر است، نتایج نشان داد که اثر هلالی آبگیر به‌جز رطوبت اشباع بر روی سایر خصوصیات رطوبتی خاک، اجزای بافت خاک، وزن مخصوص ظاهری و مواد آلی خاک معنی­دار نشده است (05/0p≥). خاک هر دو منطقه از نوع شنی لومی بوده و پس از گذشت 4 سال از احداث هلالی آبگیر، بافت خاک داخل هلالی آبگیر تغییر نکرده است. دو سال 1397 و 1398 که از جمله سال­های پرباران منطقه محسوب می­شوند، اجرای طرح هلالی آبگیر در منطقه باعث افزایش پوشش گیاهی نسبت به منطقه شاهد، شده است اما در سال­های 1399 و 1400 که از جمله سال­های خشک منطقه به شمار می­روند، سامانه هلالی آبگیر نقشی در افزایش کمی پوشش گیاهی مرتعی نشان نداد.

Paper URL

tags: بافت خاک، تاغکاری، تولید، خشکسالی، ذخیره آب، هلالی آبگیر