بررسی اثر بیوچار ضایعات ساقه زرشک بر آبشویی نیترات از یک خاک لومی حاوی ماده آلی

Abstract

با توجه به آلودگی منابع آبی به آلایندههای مختلف مانند نیترات، استفاده از مواد اصلاحکننده نظیر بیوچار میتواند به عنوان راهکاری برای حل این مشکل محیط زیستی مورد توجه قرار گیرد. به منظور بررسی اثر بیوچار ضایعات ساقه زرشک بر آبشویی نیترات، آزمایشی به صورت فاکتوریل بر پایه طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در سال 1399در آزمایشگاه خاکشناسی دانشکده کشاورزی دانشگاه بیرجند انجام شد. عاملهای آزمایش شامل اندازه ذرات بیوچار در دو سطح )کمتر از 1میلیمتر و بزرگتر از 2/8میلیمتر )اندازه ذرات طبیعی(( و مقدار بیوچار در سه سطح )به مقدار %2 ،%1و %3وزن خاک( بود. تیمار شاهد بدون بیوچار نیز برای مقایسه تیمارها با شاهد وجود داشت. بیوچار طی فرآیند تجزیه حرارتی )دمای 400درجه سانتیگراد به مدت 6ساعت( و در شرایط اکسیژن محدود تولید شد. گلدانها تحت چرخه‌های مرطوب )ظرفیت مزرعهای بعلاوه (%20و خشک شدن )رطوبت پژمردگی دائم( قرارگرفته و غلظت نیترات در آب زهکش شده حاصل از آبیاری، در دو مرحله با فاصله شش هفته اندازهگیری شد. بیشترین و کمترین میزان آبشویی نیترات در نمونهگیریهای انجامشده به ترتیب مربوط به تیمار شاهد بدون بیوچار و تیمار بیوچار با اندازه ذرات کمتر از 1میلیمتر به مقدار %1وزنی بود. نتایج این پژوهش نشان داد که افزودن بیوچار به خاک در مقایسه با شاهد )بدون بیوچار( سبب کاهش آبشویی نیترات شد. تیمارهای بیوچار با اندازه ذرات کمتر از 1میلیمتر به مقدار ،%1 %2و %3وزنی و بیوچار با اندازه ذرات طبیعی به مقدار %2 ،%1و %3وزنی در مقایسه با شاهد در نمونه برداری دوم به ترتیب %64/2 ،%81/7 ،%76/8 ،%82/4 ،%83/6و %60/2درصد کاهش آبشویی را نشان دادند. افزون بر این، نتایج نشان داد که اثر بیوچار بر کاهش آبشویی نیترات در مورد ذرات با اندازه کمتر از 1میلی‌متر بیشتر از ذرات بزرگتر از 2/8میلی‌متر بود. با توجه به نتایج این پژوهش به نظر می‌رسد که کاربرد بیوچار ضایعات شاخه ناشی از برداشت زرشک می‌تواند سبب کاهش آبشویی نیترات و خطر انتقال آلودگی به سایر نقاط خاک شود.