بررسی روند خشکسالی با استفاده از شاخصهای SPEI اصلاح شده و MSPI در مقیاسهای زمانی مختلف (مطالعه موردی: استان فارس)

چکیده مقاله

پایش مؤثر و بهموقع خشکسالی میتواند به توسعه سامانههای خشکسالی و مدیریت بهینه منابع آبی کمک کند. بنـابراین، در این پژوهش وضعیت خشکسالی ایستگاههای سینوپتیک استان فارس (آباده، شیراز، فسا و لار) در مقیاسهای زمانی مختلف (،6،3 9 و 12 ماهه) با استفاده از شاخصهای بارش-تبخیر و تعرق (SPEI (و بارش استاندارد چند متغیره (MSPI (مورد بررسـی قـرار گرفت. در نهایت، به منظور بررسی روند شاخصهای مورد بررسی از آزمون من-کندال استفاده شـده اسـت. بـر اسـاس نتـایج، در مقیاسهای زمانی کوتاه مدت فراوانی دورههای خشک و مرطوب زیاد است. اما با افزایش مقیاسهـای زمـانی، فراوانـی دورههـای خشک و مرطوب کاهش مییابد و تداوم آنها افزایش پیدا میکند. از لحاظ شاخص SPEI در مقیاس زمـانی 3 ماهـه شـدیدترین خشکسالی در ایستگاه آباده (-5/20) و شدیدترین ترسالی در ایستگاه شیراز (5/21) میباشد. در مقیاس زمانی 6 ماهه شدیدترین خشکسالی و ترسالی به ترتیب در ایستگاههای آباده (-3/45) و شیراز (3/10) مشاهده شد. در مقیاس زمانی 9 ماهـه شـدیدترین خشکسالی و ترسالی در ایستگاه لار به ترتیـب بـا مقـادیر -3/63 و 2/48 مـیباشـد. همچنـین در مقیـاس 12 ماهـه شـدیدترین خشکسالی در ایستگاه شیراز (-3/37) و شدیدترین ترسالی در ایستگاه آباده (2/37) میباشد. تجزیه و تحلیل مؤلفـه هـای اصـلی سری زمانی SPI نشان داد که اولین مؤلفه اصلی (1PC (میتواند درصد زیادی از تغییرات را در سریهای زمانی SPI اصـلی در تمام مناطق مورد مطالعه در این پژوهش، به خود اختصاص دهـد. همچنـین نتـایج نشـان داد کـه MSPI هـا از نوسـانات سـری زمانی SPI بهویژه در دورههای خشک و مرطوب طولانیمدت پیروی میکنند. به طوری که، دورههای خشک و مرطوب جزئـی در دورههای خشک یا مرطوب شدید و طولانی، ممکن است توسط MSPI حذف شوند.