مطالعه تفاوت اثر بخشی دانش بومی و نوین در کاهش آسیب پذیری جوامع روستایی در برابر بلایای طبیعی با تأکید بر خشکسالی؛ مورد مطالعه : روستاهای بخش مرکزی شهرستان خوسف

Abstract

سال های متمادی است که خراسان جنوبی به ویژه شهرستان خوسف گرفتار خشکسالی است. بنابراین مقابله باا خشکساالی و کاهش آسیب پذیری روستاییان امری ضروری است. برای کاهش اثرات خشکسالی روستاییان، دو دانش باومی و ناوین در اد انطباق با شرایط حاکم هستند. از آنجایی که میزان اثربخشی هر کدام از این دو دانش تاکنون ارزیاابی نشاده اسات، بارای ایان منظور مطالعهی حاضر به تعیین تفاوت اثر بخشی دانش بومی و نوین در کاهش آسیب پذیری جوامع روستایی در برابار بییاای طبیعی با تأکید بر خشکسالی در روستاهای بخش مرکزی این شهرستان پرداخته است. بار ایان اسااس دو پرسشانامه م قا ساخته از دانش بومی و دانش نوین به ترتیب با 33 و 22 گویه طراحی گردید و 222 پرسشنامه به ورت تصاادفی باه تناساب جمعیت روستاها در بین روستاییان بومی منطقه توزیع گردید. از بین پرسشنامه های توزیع شده، 32 پرسشنامه به دلیل نااص بودن حذف گردید و تجزیه و ت لیل آماری با استفاده از 121 پرسشنامه و با استفاده از آزمون من ویتنی ورت گرفت. دانش - بومی و دانش نوین در 3 بعد دانش ذخیره سازی و مهار جریان ها، دانش کاهش هدر رفت و تبخیار آ و اساتفاده از رطوبات، دانش مدیریت ب ران خشکسالی، دانش استفاده از منابع آ زیرزمینی و مدیریت آن ها و دانش بهره وری بهینه از منابع آبی با هم مقایسه شدند. نتایج نشان داد که دانش نوین در ابعاد دانش ذخیره سازی و مهار جریان ها و همچین دانش بهره وری بهینه از منابع آبی، کارایی بیشتری از دانش بومی دارد و این تفاوت معنی دار بود. اما در ماورد ابعااد دیگار تفااوت معنای دار آمااری مشاهده نشد. نتایج آزمون خی دو در خصوص تاثیر دو دانش بومی و در کاهش اثرات خشکسالی حاکی از معنی داری تااثیر آن ها بود. همچنین در تفاوت کلی بین دانش بومی و دانش نوین تفاوت معنی دار آماری مشاهده نشد، هر چناد میاانگین منهاای ان راف معیار مشاهده شده در دانش بومی بالاتر بود.