جبران خسارت معنوی ناشی ازمعالجات پزشکی در حقوق ایران و آمریکا

Abstract

اشتباهات پزشکی، شامل اشتباه در تشخیص، اشتباه درتجویز، اشتباه در جراحی و نیز عفونت‌های مرتبط با مراقبت‌های بهداشتی می‌توانند سبب ایراد خسارات مادی و معنوی به بیمار شوند. در این میان، ابهامات مربوط به چگونگی ارزیابی و جبران خسارات معنوی حاصل از این اشتباهات، سیستم‌های حقوقی مختلف را به اتخاذ رویکردهای متفاوت واداشته است. در این مقاله سعی شده است با نگرشی تطبیقی، رویکرد حقوق ایران و آمریکا در قبال خسارات معنوی ناشی از اشتباهات پزشکی مورد بررسی قرار گیرد. در این خصوص در حقوق ایران علی‌رغم این‌که ماده 14 قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392، زیان معنوی را به مفهوم صدمات روحی یا هتک حیثیت و اعتبار شخصی، خانوادگی یا اجتماعی به طور کلی مورد پذیرش قرار داده و به ابهامات سابق در این زمینه خاتمه بخشیده است، لیکن تبصره 2 این ماده با منع اعمال مقررات راجع به خسارات معنوی در خصوص جرائم موجب دیه که شامل اشتباهات پزشکی نیز می‌شود، جبران مالی این نوع خسارات را به کلی منع کرده است. با این وجود، جبران غیر مالی نظیر الزام به عذرخواهی همچنان در حقوق ایران میسر است. در مقابل، در حقوق آمریکا، محاکم با صدور آرای متعدد، جبران مالی و غیر مالی مصادیق مختلف زیان‌های معنوی مربوط به خطاهای پزشکی به ویژه درد و رنج، آسیب‌های احساسی، اندوه و غم ناشی از مرگ فرد برای نزدیکان وی، تغییر شکل ظاهری بدن و از دست‌دادن کنسرسیوم را مورد پذیرش قرار داده‌اند. در این کشور، وظیفه ارزیابی و تعیین خسارات معنوی به هیأت‌منصفه سپرده شده است. با این حال، تعیین مبالغ سنگین برای جبران خسارات معنوی و متعاقب آن افزایش اقدامات درمانی دفاعی توسط پزشکان و نیز افزایش هزینه‌های بیمه مسؤولیت حرفه‌ای که بحران مسؤولیت مدنی نامیده می‌شود، قانونگذار بسیاری از ایالات را به اصلاحاتی در این زمینه واداشته است. تعیین سقف قانونی برای آسیب‌های معنوی مربوط به اشتباهات پزشکی را باید مهم‌ترین جلوه چنین اصلاحاتی در حقوق آمریکا دانست.