اراده یک جانبه در ایجاد تعهد مطالعه تطیبقی فقه مذاهب اسلامی و حقوق ایران

Abstract

عقد، یکی از منابع ایجاد تعهد در فقه اسلامی است. به تبع عقد، شروطی که در ضمن آن مطرح می¬شود نیز لازم الوفا می¬باشد. در مورد الزام¬آوری شروط ابتدایی یعنی شروطی که در ضمن عقد مطرح نمی¬شوند اختلاف نظر دیده می¬شود پذیرش اراده یک¬جانبه به عنوان یکی از منابع تعهدات و اینکه آیا قادر بر انشاء تعهد و ایجاد التزام برای خود هست یا خیر در فقه مذاهب اسلامی و حقوق ایران با تردید مواجه شده است. صرف نظر از حرمت یا جواز وعده کذب در پیشینه فقهی و اختلاف حقوق¬دانان در مورد الزام¬آوری تعهدات یک¬جانبه می¬توان الزام¬آوری آن را با توجه به تفسیر عقد و شرط به مطلق عهد در آیه «أوفوا بالعقود» و مطلق شرط در «المسلمون عند شروطهم» در مواردی که با قبول طرف دیگر همراه می¬شود پذیرفت. در این پژوهش که با تکیه برمنابع کتابخانه¬ای و با روش تحلیلی به سرانجام رسیده، بیان شده تعهد یک¬جانبه زمانی که با قبول متعهدله همراه شود مصداق شرط ابتدایی بوده و الزام آورخواهد بود و قبل از تقارن قبول با آن قابل رجوع است مگر اینکه برای آن تعیین مدت شده باشد یا به طریق ملزم دیگری حق رجوع خود را ساقط نماید و بر این اساس منشأ التزام بودن تعهد ایقاعی مورد پذیرش قرار گرفته است.