بررسی ساختار و عملکرد بندسارها به عنوان سازههای سنتی (منطقه مورد مطالعه: حوزه آبخیز شهید پارسای شهرستان سرایان

Abstract

ا توجه به کمبود آب در مناطق خشک همواره بشردر پی یافتن راهی برای تامین نیازهای آبی خود بوده است . جمع آوری آب باران و رواناب های حاصله از آن راهی برای غلبه بر معضلل کم آبی می باشد ایرانیان از گذشته های دور اقدام به مدیریت بارش ها رواناب های حاصل از آنها نموده اند. از جمله ی این اقدامات میتوان به احداث انواع قنوات، بندسارها، یخدان ها و آب انبارها در نواحی بندسارهای مورد مطالعه اشاره نمود. بررسیها نشان میدهد که هر چند تحقیق در رابطه با تاثیر سیلاب روی خصوصیات خاک در پروژههای اجرا شده پخش سیلاب به اندازه کافی صورت گرفته ولی در خصوص روشهای سنتی مرتبط از جمله بندسارها تحقیقات زیادی صورت نگرفته است. هدف از تحقیق حاضر بررسی ساختار و کارایی بندسارها بهعنوان سازههای سنتی ارزشمند جهت بهرهبرداری از رواناب حاصل از بارش و حفظ آب و خاک و بررسی انواع بندسارهای سنتی موجود در حوزه آبخیزشهیدپارسا از نظر محل ساخت، روش آبگیری ، روش رسوب گیری و منطقه کشت است. این بررسیها میتواند نقاط قوت و ضعف این ساختارها را نمایان کند تا منجر به ارائه الگویی مناسب بر پایه محاسبات علمی شود که کارایی آنها را افزایش و هزینههای نگهداری را کاهش دهد. که نتایج این بررسی باعث جمع بندی انواع بندسارهای سنتی در این مناطق شد. این نتایج نشان داد، بندسارها را میتوان به دو گروه اصلی شامل بندسارهای کوهستانی و بندسارهای دشتی تقسیم نمود. هر یک از این بندسارها با توجه به نحوه آب گیری به دو گروه داخل آبراهه و خارج آبراهه قابل تقسیم هستند. کار رسوبگیری در بندسارها به طور معمول در مخزن اصلی بند انجام می گیرد. در نوع پیشرفته بندسار، کانال ها رسوب گیر برای این منظور احداث شده است. منطقه کشت در اکثر موارد همان مخزن اصلی ذخیره اّب و رسوب است که پس از خشک شدن تحت کشت قرار میگیرند از . مهمترین نکات فنی بندسارهای از نوع آبگیری خارج آبراهه، توانایی کنترل و تنظیم جریان ورودی به بندسار از طریق تنظیم دهانه کانال آبگیری است