استحصال آب باران ظرفیتی برای برنامه ریزی چند منظوره و مدیریت جامع حوزه آبخیز (مطالعه موردی : حوزه آبخیز برکت استان البرز)

Abstract

مدیریت جامع حوزه آبخیز از موضوع‌های با اهمیتی است که از نگاه کارشناسان و دست اندرکاران، جایگاه ویژه‌ای در رسیدن به توسعه پایدار منابع طبیعی دارا می‌باشد. استحصال آب باران به عنوان ابزاری در مدیریت جامع و استفاده از آن در بخش کشاورزی، یکی از روش‌هایی است که از دیرباز مورداستفاده قرارگرفته است. هدف این مقاله، ارائه یک الگوی مدیریت سیل و حفاظت خاک برای احیای حوزه‌ آبخیز تخریب یافته بالادست شهرک صنعتی دارویی برکت در منطقه کردان استان البرز می‌باشد. به منظور افزایش زمان ماندگاری رطوبت خاک سامانه‌های سطوح آبگیر باران جهت استقرار گونه‌های مثمر گیاهی نظیر بادام، سنجد، عناب، زرشک، بنه، گل‌محمدی و پسته بکار گرفته شده است. در این راستا جهت تامین منابع آبی طرح، تعداد 12 مخزن، شامل حوضچه‌های ذخیره آب (به حجم36000 مترمکعب ) در نظر گرفته شد، تا رواناب ایجاد شده در فصول بارش جمع‌آوری و ذخیره ‌شده و در فصول خشک و گرم برای آبیاری مورد استفاده قرار گیرد. حجم کل رواناب در محدوده¬های مساحت بالادست مخازن در مجموع حدود 100 هزار مترمکعب می باشد که قریب به 40 درصد آن در داخل مخازن قابل جمع آوری می باشد. از مجموع 176 هکتار اراضی حوضه بالا دست شهرک برکت 77 هکتار باغ و گیاهان مثمر، 4 هکتار گیاهان دارویی، 5/64 هکتار کپه‌کاری و 19 هکتار پوشش مرتعی به همراه تقویت گونه‌های آویشن و درمنه و 12 هکتار به سایر کاربری‌ها اختصاص می‌یابد. در نهایت در دهمین سال اجرای پروژه، هزینه‌های اجرای طرح مستهلک شده و از سال یازدهم به بعد طرح سود‌دهی خواهد داشت .این الگو رهیافتی برای بکارگیری پتانسیل‌های مختلف در جامعه برای احیای حوزه‌های آبخیز می باشد.