شناسایی کریدورهای گرد و غبار منطقه سیستان و اثرات نامطلوب آن بر منابع مختلف

Abstract

پدیده¬ی گرد و غبار یکی از زیان ‌بارترین بلایای طبیعی است که مشکلات محیطی عدیده¬ای را در مناطق مختلف جهان به وجود می¬آورد. در ایران، منطقه¬ی سیستان به شدت تحت تأثیر این پدیده قرار دارد. در سال های اخیر تأثیر عوامل طبیعی همانند خشکسالی های مداوم، کاهش بارندگی و رطوبت نسبی محیط به همراه تشدید فاکتورهای محیطی نظیر استفاده بی رویه از منابع ابی مناطق بیابانی و ..... موجب خشک شدن تالاب ها و دریاچه های بیابان های شرق عراق وعرصه های جنوب کشورمان و تنگ شدن یا از بین رفتن کامل پوشش گیاهی در این مناطق گردیده است نتیجه چنین وقایعی گسترش شدید گرد و غبار که به نام ریزگرد معروف هستند؛ می باشد. در پژوهش پیش رو سعی برآن بوده است که کریدورهای گرد و غبار منطقه سیستان شناسایی و سپس اثرات نامطلوب آن بر منابع مختلف تعیین گردد. بنابراین تصاویر سنجش از دور یک ابزار مهم در این راستا می باشد. اﻧﺘﻘﺎل ﮔﺮد و ﻏﺒﺎرﻫﺎ در ﺳﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ اﺗﻔﺎق ﻣﯽاﻓﺘﺪ: اﯾﻦ ﺳﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺷﺎﻣﻞ: ﺑﺎرﮔﺬاری ﯾﺎ ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﻮاد از ﺳﻄﺢ زﻣﯿﻦ، ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ از ﻃﺮﯾﻖ ﺟﻮ و رﺳﻮﺑﮕﺬاری ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ. در ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﮐﻼﺳﯿﮏ، ﺳﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﻏﻠﺘﺎن، ﺟﻬﺸﯽ و ﻣﻌﻠﻖ را ﺑﺮای ﺣﺮﮐﺎت ذرات رﺳﻮﺑﺎت ﺑﺎدی، ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎد و اﻧﺪازه ذرات ﺧﺎک ﻣﺸﺨﺺ ﻧﻤﻮدﻧﺪ.(Bagnold,. 1941) در این مقاله، ایتدا تصاویر ماهواره ای طوفان های منطقه سیستان در بازه های زمانی مختلف دریافت، مسیرهای گرد و غبار آشکار و سپس با رویهم گذاری لایه های مراکز جمعیتی روستایی و شهری، مراکز صنعتی و کشاورزی، کاربریهای مختلف درگیر در کریدورهای گرد و غبار شناسایی شد.